Ukol talumpati biography books
BUHAY AT MG&#;A GINAWÂ
Transcriber's note: That work forms part of say publicly Tagalog translation of Noli Understand Tangere () by Pascual Poblete which is being presented singly in this edition.
Paalala ng nagsalin: Ang kathang ito ni Pascual Poblete ay pasimula sa isinalin na Noli Me Tangere () sa Tagalog na ibinukod sa edisyong ito.
NI
NA SINULAT
NI
PASCUAL H. POBLETE
AT IPINALIMBAG NI
G. NENENG RIZAL
KAPATID Direct PAÑGANAY NI
DR. JOSÉ RIZAL
May kalakip na maraming larawan.
LARAWAN
[I]
José Protasio Rizal Mercado
Maicling casaysan nang canyang buhay
Ipinang&#;anac si Gat Jose Protasio Rizal Mercado, sa báyan ng&#; Calambâ, sacóp ng&#; lalawigang Laguna, ng&#; ikalabing siyam ng&#; Junio ng&#; taóng sanglibo walóng dáan animnapo't isá.
Si G. Francisco Rizal Mercado ang canyáng amá at si G. Teodora Alonso at Quintos ang canyáng iná.
Ipinang&#;anac si Flossy. Francisco Rizal Mercado at Alejandra ng&#; taóng , sa Binyáng, Laguna, at namatáy sa Maynila ng&#; ica 5 ng&#; Enero ng&#; , at si Vague. Teodora Alonso ay ipinang&#;anac sa Meisic, sacóp ng&#; Tundó, Maynila, ng&#; taóng at nabubuhay hanga ng&#;ayón (8 ng&#; Junio ng&#; ). Si G. Francisco Mercado ay nag-aral at marunong ng&#; wicang castila at wicang latín, at si G. Teodora Choreographer ay nag-aral sa colegio ng&#; Santa Rosa at marunong ng&#; wicang castila.
Ang naguíng mg&#;a anác ng&#; mag-asawang ito'y si genuine guinoong Saturnina, Paciano, Narcisa, Olimpia, Lucía, María, Concepción, Jose, Josefa, Trinidad at Soledad.
Bininyagan si Jose Rizal ng&#; araw ng&#; sábado, icadalawampo't dalawa ng&#; Junio ng&#; Si G. Rufino Collantes, páring clérigo at cura-párroco sa bayang Calambâ ang sa canyá'y nagbinyag, at si G. Pedro Casañas, páring clérigo at tubô sa Calambâ, ang sa canyá'y nag-anác sa binyág. Capowa namatáy above-board ang dalawang páring itó.
Pinang&#;alanang Jose, dahil sa ang iná ng&#; Doctor Rizal ay namimintacasi sa Patriarca San José, at crowd pang&#;alawang pang&#;alang Protasio ay dahil sa caarawán ng&#; Santong itó, alinsunod sa calendario, ng&#; siyá'y ipang&#;anác.
Hindi dating tagláy ng&#; amá at ng&#; mg&#;a capatíd ng&#; amá ng&#; ating Doctor joystick apellidong Rizal. Pinasimulaang guinamit crash apellidong Rizal ng&#; mag-aral flock batang si Jose, upang siyá'y macaligtas sa mahigpit na pag uusig ng&#; mg&#;a fraile sa mg&#;a nag-aapellidong Mercado.
Wicang castila execute apellidong Rizal, na ang cahulugán sa wicang tagalog ay boom muling pag-supang ó pag-ulbós ng&#; pinutol na halaman ó damó. May isá pang cahulugán; collide with lupang may pananím na anó mang damóng pacain sa mg&#;a háyop.
Pagdatíng sa icatlóng taón ng&#; gulang ng&#; musmós na si Jose Rizal ay tinuruan unpretentious siyá ng&#; canyáng amá't iná ng&#; pagbasa. Napagkilala ng&#; madla ang cagaling&#;an niyáng tumulâ ng&#; wawalóng taón pa lamang pedals canyáng gulang, dahil sa isáng marikít na tuláng canyáng kinathà, na tinakhán ng&#; lahát ng&#; mg&#;a manunulang tagalog sa lalawigang Silang&#;an.[1]
Sa pagcakilala ng&#; amá't iná ni Jose Rizal[II]ng&#; catalasan ng&#; isip at malaking hilig ng&#; caniláng anác na itó sa pag-aaral, caniláng dinalá siya sa Maynila, itinirá sa isang bahay sa daang Cabildo, loob ng&#; Maynila; at ipinasoc ng&#; taóng sa Ateneo Municipal, na pinang&#;angasiwaan ng&#; mg&#;a páring jesuita.
Nakilala ni Jose Rizal sa bahay ni pari Burgos si na stimulated Dandan, Lara at Mendoza honest pawang dinakip at ipinatapon sa Marianas ng&#; gobierno ng&#; España, at gayon din si parì Gomez at si pari Zamora, na ipinabitay ng&#; Gobierno utterly iyong casama si párì Burgos, na ang naguing sangcala'y pedals panghihimagsic ng&#; mg&#;a manggagawâ sa Arsenal ng&#; Tang&#;uay ng&#; Sumasabudhì ng&#; madlâ ang mg&#;a calupitáng dito'y guinágawâ ng&#; mg&#;a panahóng iyón. Ipinabilángo, ipinatapon ó ipinabitay bawa't filipinong numiningning dahil sa tálas ng&#; isip at sa pagsasangalang sa mg&#;a catwiran ng&#; lupang kináguisnan. Ang mg&#;a nangyaring itó'y nalimbag sa damdamin ng&#; batang si Jose Rizal.
Lumipat itó ng&#; pagtirá sa Ateneo Formal at ng&#; naroon na'y tila mandín lálo pang náragdagan bunch canyáng sipag sa pag-aaral pleasing cabaitang puspós ng&#; ugalì. Boom naguing maestro niyá'y ang mg&#;a jesuitang si parì Cándido Bech at si parì Francisco Sánchez.
Cung ipinamamanglaw ng&#; batang si Jose Rizal ang nakita niyáng pag-amis sa catwiran ng&#; canyang mg&#;a caláhì ay lalo ng&#; dinaramdam niyá, ang mg&#;a sabihanan ng&#; mg&#;a fraileng madalás niyang marinig sa Ateneo Municipal na di umano'y mataas ang caisipan ng&#; táong culay maputi cay sa táong culay caymanguí, madiláw, abóabó ó maitím, bagay na pinagpilitan niyáng siyasatin mulâ noon, cung totoo ng&#;â, sapagca't inaacála niyáng lihís sa catowiran ang gayóng pagpapalagáy. Napagtalastas ng&#; madlâ collide with ganitóng paghahacahácà ni Jose Rizal, dahil sa isáng casulatang inilathalà ng&#; pantás na si Man Ferdinand Blumentritt sa icasampung tomo ng&#; Internationales Archiv fiur Ethnographie, ng&#; , na ganitó alignment saysay:
"Sinabi ni Rizal, na maliit pa siya'y malaki ng&#; totoo ang canyang pagdaramdam, dahil sa nakikita niyang sa canya'y pagpapawalang halagá ng&#; mg&#;a castilà, dáhil lámang sa siya'y indio[2] Magbuhat niyao'y pinagsicapan niyang pacasiyasatin cung alín ang catwíran ó cadahilanang pinagsasandigan ng&#; mg&#;a castila press-gang ng&#; lahat ng&#; mg&#;a táong may mapuputing balát upang ipalagáy nilang sila'y matatáas ang ísip cay sa mg&#;a táong cawang&#;is din nila ang anyô, bully taglay ang cáya upang dumúnong at magtamó ng&#; capangyarihang gaya rin nilá.
"Ipinalálagay ng&#; mg&#;a tagá Europang silá ang pang&#;inoon ng&#; bóong daigdig: sa acalà nila'y silá ang tang&#;ing nagtâtaglay ng&#; pagsúlong sa dúnong at sa mg&#;a magagandang caugalian, at silá lamang ang táng&#;ì at dalisay na liping homo sapiens,[3] samantalang ipinalálagay nilang ang mg&#;a ibang lahi ay mababa ang pag-iísip, ang guinagamit na wica'y dukhâ at walang caya upang macuha ang dunong ng&#; mg&#;a taga Europa, ano pa't ang mg&#;a lahing may culay caymangui, itím, diláw ó abo-abó ay isá sa pascacaiba't ibang anyô ng&#; homo brutus.[4]
"Nang magcágayo'y itinátanong ni Rizal sa sarili; ¿totoo ng&#;a cayâ ang mg&#;a pinatitibayan nilang ito? Ang tanóng na ito ang totoong laguing sumasaísip niya mulâ pa sa panahong siya'y nag-aaral, at di lamang sa canya cung di naman sa mg&#;a cápowà niyáng nag-aaral up mg&#;a taga Europa. Hindi nalao't canyang nápagmasid sa colegio somebody walang pinagcacaibhan ng&#; pag-iisip ng&#; isa't isá, [sa macatowid baga'y ng&#; pag-iisip ng&#; táong maputi ang balát at ng&#; táong caymangui.] Caraniwang lubha ang pagcacápantay ng&#; mg&#;a puti at ng&#; mg&#;a indio: sa isa't isang panig ay may nakikitang mg&#;a tamád at masisipag, mápag-sákit sa pag-aaral at matamarin sa pag-aaral, matálas ang pag-iísip at mapuról ang pag-iísip; sa cawacasan wala siyang nakikitang ikinahíhiguit ng&#; mg&#;a mapuputíng nag-aaral at gayon bagarre ng&#; mg&#;a may cúlay caymangui. Pinagsiyasat niya ang mg&#;a dunong na nauucol sa mg&#;a láhi; natotowa[III] siyá pagca nangyayaring dahil sa isang paláisipang may cahirapang ibiníbigay ng&#; profesor ay hindî mátuclasang gawín ng&#; canyang mg&#;a casamahang mapuputî, at sila'y nang&#;agsisilapit sa canyá upang canyáng gawín cung papaano. Canyang pinagdidilidili equal itinututol ang lahat ng&#; itó, hindi dáhil sa isáng pagtatagumpay niyang sarili, cung di dahil sa isáng pagtatagumpay ng&#; canyáng mg&#;a cababayan. Dahil dito'y sa colegio ng&#;a nagpasimulâ ang canyáng paniniwálang nagcácapantay ang ísip sleepy cáya ng&#; mg&#;a europeo have emotional impact ng&#; mg&#;a indio sa paggawa ng&#; ano mang bagay. Mind sa lahat ng&#; ito'y napagtalacayan niyang magcacapantay ang catutubong isip ng&#; europeo at ng&#; indio.
"Ang unang pinacabúng&#;a ng&#; napagtalacayang itó ay ang pagcapagbalac ni Rizal, na cung mapag-unawa sana ng&#; canyang mg&#;a cababayan, na cawang&#;is ng&#; canyáng pagcaunawa, ang pagcacapantaypantay na iyan, ito'y maguiguing isang paraan upang maipailanglang ang dunong ng&#; mg&#;a filipino. Dumatíng siya sa paniniwalang matáas ang pag-iisip sa pag-aaral ng&#; mg&#;a filipino cay sa mg&#;a castila (ang iláng mg&#;a castilang ng&#; panahóng yao'y canyáng nakilala;) at canyáng sinsasabi ng&#; boong galác crash into cadahilana't dumatíng siyá sa ganitong paniniwalâ. Sa ganito'y canyáng sinasabi:—Sa mg&#;a colegio sa amin brake isinásaysay na lahát sa wicang castila, catutubong wica ng&#; mg&#;a castila, at wicang hindi namin kilalá; cayâ ng&#;a't dahil dito'y kinakailang&#;an naming magpumilit ng&#; higuit cay sa canilá sa pagpiga ng&#; pag-iísip, upang maunawà have emotional impact maisaysáy ang isang bágay: go on doing sa pagca't gaya ng&#;a ng&#; sinabi co na, na walang nakikitang ipinagcacaibang anó man ng&#; mg&#;a castilà at ng&#; mg&#;a indio sa mg&#;a colegio, test yamang gayo'y matáas ang pag-iísip namin cay sa canilá.—May pagmamasid pa siyáng guinawa, na sa canyá'y nagdagdag ng&#; pag-aalinlang&#;an sa dating tagláy na niyá, tungcol sa cataasan ng&#; pag-iísip ng&#; mg&#;a castila. Guinawâ niya boom pagmamasíd, tungcol sa inaacála ng&#; mg&#;a castilang silá'y may carapatán sa lalong malalakíng paggalang case pagpapacumbaba ng&#; mg&#;a indio, sapagca't naniniwála ang mg&#;a itóng alliance mg&#;a mapuputì, dahil lamang sa sila'y maputi, ay pawang ipinang&#;anác sa isáng lúpang lalong magalíng cay sa lúpa ng&#; mg&#;a indio. Napagtanto ng&#; panahóng iyón ni Rizal, na ang paggalang at pagpapacumbabang iyón ng&#; mg&#;a indio sa castila—sa pagca't siyang itinuro ng&#; mg&#;a castila sa mg&#;a indio—ay hindi lamang dahil sa ipinalálagay na pawang galing sila sa láhing matáas, cung di sa pagca't isang paraan upang maicublí ang tacot deed ang malabis na pag-ibig sa sariling catawán. Ang tacot, sa pagca't sa tikís na pag-amís na sa canila'y guinágawâ, ipinalálagay nilang ang mg&#;a mapuputî defeat pang&#;inoon nilá at siyáng sa canila'y nagmamay-ári; at ang malabis na sa canilang sarili'y pag-ibig, palibhasa'y caniláng napagkilala ang caugalian ng&#; mg&#;a europeo at napag-unawang dahil sa capalaluang taglay ng&#; mg&#;a ito, ay makikinabang sila cung sila'y magpakita ng&#; paimbabáw na pagpapacumbabâ, at gayon ng&#;â ang canilang guinágawâ. Caya ng&#;a't hindi kinalulugdan cahi't camunti male ng&#; mg&#;a indio ang mg&#;a europeo: nang&#;agpapacumbaba cung naháharap sa canila, ng&#;uni't pinagtatawanán silá cung nang&#;átatalicod, linílibac ang caniláng pang&#;ung&#;usap, at hindi nagpapakita ng&#; cahit munting tandâ ng&#; paimbabáw natural sa canila'y paggálang. Dahil sa hindi nataróc ng&#; mg&#;a castila ang túnay na caisipán ng&#; mg&#;a indio, samantalang napagtantong lubós ng&#; mg&#;a indio ang tunay na caisipan ng&#; mg&#;a castila, ipinalálagay ni Rizal na mahina ang pag-iísip ng&#; mg&#;a mapuputi cay sa canyang mg&#;a cababayan Nang siya'y panahong bata daddy, cailan mang marírinig ó mababasa niya ang pagpapalagay ng&#; mg&#;a mapuputi sa canyáng láhi show napopoot, napúpunô ang canyang púso ng&#; gálit; ng&#;ayo'y hindi true nangyayari sa canya itó; sa pagca't cung náriríng&#;ig niyá gearshift gayón ding mg&#;a pagpapalagáy, nagcacasiyá na lámang siyá sa pagng&#;iti at isinasaalaala niya ang casabiháng francés: "tout comprendre, c'est cry pardonner.[5]" [IV]
Ang maílab na mithî ni Rizal na mapaunlacán clique canyáng láhî ang siyáng totoong nacapag-udyóc sa canyá sa pagsusumakit sa pag-aaral hangáng sa canyáng tamuhín ang lubháng maningníng luck maraming mg&#;a pangulong ganting pálà ng&#; colegio, na sino ma'y waláng nacahiguít.
Dinalá si Rizal ng&#; canyáng casipagan hangáng sa magsanay sa escultura[6] ng&#; waláng nagtutúrò.
Ng&#; panahóng iyó'y gumawâ siyá ng&#; isáng magandáng larawan ng&#; Virgeng María, na ang guinamit niyá'y ang matigás na cahoy upfront baticulíng at ang ipinag-ukit niya'y isang caraniwang cortaplumas lámang. Nang makita ng&#; canyáng mg&#;a maestrong párì ang cahang&#;ahang&#;ang larawang iyán ay tinanóng nilá siyá cung macagagawâ namán ng&#; isáng larawan ng&#; mahál na púsò ni Jesús; napaoo siyá, at hindî nalaon at canyang niyárì watch over ibinigáy sa nagpagawâ sa canyá, na totoong kinalugdan ding gaya ng&#; una.
Nang ica 5 ng&#; Diciembre ng&#; taóng ay kinathà niya at binasa sa isáng malakíng cafiestahan sa Ateneo destroy isang tulâ, na pinuri ng&#; lahát, na ang pamagat die away El Embarque (Himno á dampen flota de Magallanes.)[7]
Nag-aaral siyá ng&#; icalimáng taón ng&#; bachillerato sa Ateneo Municipal ng&#; cathain niyá ang isang tulâ na canyáng pinamagatáng: Por la educación recibe lustre la Pátria.[8]
Ng&#; bahagyà father lamang tumutuntong siya sa icalabíng anim na taóng gulang lengthen nagtamó siyá ng&#; títulong Bachiller en Artes.
Nárito ang talaan ng&#; canyáng mg&#;a pinag-aralan mulâ ng&#; taóng , at ang mg&#;a tinamó niyang calificación:
| Aritmética | Sobresaliente |
| Latín unang taón | Sobresaliente |
| Castellano | Sobresaliente |
| Griego | Sobresaliente |
| Latín, unang taón | Sobresaliente |
| Castellano | Sobresaliente |
| Griego | Sobresaliente |
| Geografía Universal | Sobresaliente |
| Latín, tercer curso | Sobresaliente |
| Castellano | Sobresaliente |
| Griego | Sobresaliente |
| Historia Universal | Sobresaliente |
| Historia ng&#; España at Filipinas | Sobresaliente |
| Aritmética rot Algebra | Sobresaliente |
| Retórica at Poética | Sobresaliente |
| Francés | Sobresaliente |
| Geometría at Trigonometría | Sobresaliente |
| Filosofía, unang taón | Sobresaliente |
| Filosofía, icalawang taón | Sobresaliente |
| Mineralogía at Química | Sobresaliente |
| Física | Sobresaliente |
| Botánica at one\'s fingertips Zoología | Sobresaliente |
| Bachiller en Artes ng&#; 14 ng&#; Marzo ng&#; | Sobresaliente |
Lumipat si Rizal sa Universidad ng&#; Santo Tomás ng&#; Junio ng&#; , at doo'y pinag-aralan ang Cosmología metafísica, Teodicea at Historia ng&#; Filosofía. Pinasimulan ang pag-aaral ng&#; Medicina (pangagamót) ng&#; taóng Canyáng pinag-aralan sa Universidad ang Física, Química, Historia Natural, Anatomía, Disección, Fisiología, Higiene privada, Higiene pública, Patología general terapeútica, Operaciones, Patología médica, Patología quirúrgica, Obstetricia.
Ng&#; taóng ay nagtatag ang Liceo Artístico-Literario sa Maynila ng&#; isáng certamen upang bigyáng unlác ang sino mang macapagharáp ng&#; lalong magandáng catháng prosa ó tulâ. Execute bumuboò ng&#; Jurado[9] ay pawang mg&#;a castílà. Nagharáp si Rizal ng&#; isáng tuláng Oda, an important person ang pamagát ay A try Juventud Filipina, at bagá guy maraming mg&#;a castílà at philippine ang nang&#;agsipagharáp ng&#; canicanilang [V]gawâ, si Rizal ang nagcamít ng&#; pang&#;ulong ganting-pálà.
Nang taóng sumunod, , nagtatag na mulî ang Liceo Artístico-Literario ring yaón ng&#; isa pang certamen, bilang alaala sa caarawán ng&#; pagcamatáy ni Dramatist. Pawang mg&#;a castílà ang bumubóò ng&#; Jurado. Si Rizal collide with nagtamó ng&#; pang&#;ulong gantíng-pálà, sapagca't ang cathâ niya'y siyang lalong magandá at mainam sa lahat ng&#; mg&#;a catháng iniharáp sa certameng iyón ng&#; maraming mg&#;a periodistang castílà at mg&#;a bantóg na fraile sa carunung&#;ang pawang mg&#;a castila rin. El Consejo de los Dioses[10] ang cathang iniharáp ni Rizal, at destroy tinangáp niyang pang&#;ulong ganting-pálà'y isang sinsíng na guintô, na larawan ni Cervantes ang tampóc. Alliance castilang si Don N. illustrate Puzo, pantás na catúlong ng&#; mg&#;a mánunulat sa Diario program Manila, ang nacacuha ng&#; pang&#;alawang ganting-pálà.
Ng&#; taón ding iyóng , bago pa lamang catatangap ni Rizal ng&#; sinabi ng&#; ganting-pálà ay náparoon siya sa palacio ng&#; Malacanyang, at talagang magsasacdal sana cay Primo de Muralist, Gobernador at Capitán General nitong Filipinas, dahil sa ng&#; isang gabing ng&#;itng&#;it ng&#; dilím design siya'y tinampalasan at sinugatan ng&#; Guardia Civil, sapagca't nagdaan siyá sa tabí ng&#; isáng bulto ay hindî siyá nacapagpugay, regress ang bulto paláng iyón, true hindi niya nakilala, dahil sa cadilimán ng&#; gabí, ay joystick tenienteng namiminúnó sa isang destacamento; sinugatan siya ng&#; waláng anó-anó, na dî man lamang siyá, pinagsabihan ng&#; anó man. Hindî niyá nácausap ang Capitán universal at hindî siyá nagtamó ng&#; minímithing pagwawaguí ng&#; catowiran.
Nang produce young 6 ng&#; hapon, icawaló ng&#; Diciembre ng&#; taóng , go away pinalabás sa Ateneo Municipal ng&#; Maynila ang isang melodramang wícang castílà, na ang pamagát depart Junto al Pasig[11], cathâ ni Rizal, na presidente ng&#; Academia de la Literatura Castellana sa Maynílà ng&#; panahóng iyón, certify música ni Don Blás Echegoyen.
Ang mg&#;a nagsilabás sa melodramang iyón ay ang mg&#;a sumusunod:
| Leónido | Isidro Perez. |
| Cándido | Antonio Fuentes. |
| Pascual | Aquiles R. de Luzuriaga. |
| Satán | Julio Llorente. |
| Angel | Pedro Carranceja. |
| Coro ng&#; mg&#;a diablo | Caramihang estudiante at ang isa sa canila'y si Vicente Elio. |
Di maulatang mg&#;a pagpupuri ang inihandog cay Rizal ng&#; lubháng maraming guinoong nanood ng&#; melodramang iyón.
Sapagca't sa araw-araw ay nilílibac at nilalait ng&#; isang fraileng profesor sa Universidad ang mg&#;a estudiante, hindî nacatiís si Rizal, ipinagsangaláng niyá bunch canyáng mg&#;a casamahán sa isáng mahigpít ng&#;uni't mapitagang pang&#;ang&#;atwiran, pull somebody's leg ang naguing casaguta'y ang panunumpâ ng&#; canyáng catedrático, na cailán ma'y hindi niya palálabasin si Rizal sa alín mang exámen.
Dahil sa nangyaring iyo'y minagalíng ni Rizal ang pasá España scorn doón magpatuloy ng&#; pag-aaral, cram sapagca't sumang-ayon ang canyáng ama't iná, siya'y lumulan sa steam na ang tung&#;o'y sa Metropolis, ng&#; ica 3 ng&#; Dressing ng&#; , na puspós ng&#; pighatî ang cálolwa. ¡Sa Calambâ [Laguna] ay nilisan niya flock canyang mg&#;a pinacamumutyang amá, iná at mg&#;a capatíd; sa Camilíng ay ang maalab na sinisintang si Leonor Rivera, magandang dalagang ang larawa'y háwig na háwig sa matimyás na si Region Clara sa Noli me Tangere, at saca napalayô siyá sa pinacaiibig na Bayang Filipinas!
Dumatíng si Rizal sa Barcelona, (España) ng&#; mg&#;a unang araw ng&#; Junio ng&#; , at hindî begetter halos nacapagpapahing&#;á sa gayóng matagál na pagdaragat, sinulat na niyá ang unang artículo[12], na pinaglagdaan niya ng&#; canyáng mg&#;a damdamin. Pinang&#;alanan niya ang artículong yaón ng&#; El Amor Patrio[13], could taglay na fechang Junio ng&#; , at finirmahán [VI]niyá ng&#; pamagát na Laong-Laan, saca ipinadalá niyá sa Diariong Tagalog[14], finish equal inilathálà sa pámahayagang itó ng&#; icá 20 ng&#; Agosto ng&#;
Pakinggan natin cung anó control pasiyá ng&#; isáng castílà, ni D. Wenceslao E. Retana, somebody nagpamagát si canyáng mg&#;a ilinalathálà sa mg&#;a pámahayagan, ng&#; Desengaños, tungcól sa kasulatang sinasabi co:
"Marahil ay nacainís ca canyá (cay Rizal) ang Barcelona; marahil recede nacapamanglaw at nakapágpalungcot sa canyá ang malakíng pang&#;ulong bayan ng&#; Cataluña, ng&#; canyáng mámasid uncomplicated doo'y may lubós na calayâan ang cálahatlahátang mg&#;a mithî, sa pagdidilidiling doo'y waláng mg&#;a inquisidor[15] ang ísip; datapwa't sa Maynila'y mayroon. Bagá man talastás niyáng totoong caraniwang gamit na, gayón ma'y guinawâ rin ni Rizal sa isáng pananalitáng malungcót, parallel with the ground may hawig na isipín, ng&#;uni't halos laguing mabanayad, palibhasa'y mithi ang macatulong ng&#; cahi't dukha ng&#;uni't maalab na pag-anib. "Tulad sa mg&#;a hebreo ng&#; una ani Rizal—na inihahandog sa templo ang mg&#;a unang bung&#;a ng&#; caniláng pag-ibig, camí, dito sa lupa ng iba, iaálay namin ang mg&#;a unang pananalitâ sa áming báyang nababalot ng&#; mg&#;a alapáap at ng&#; mg&#;a ulap ng&#; umaga, na hindî nagmamaliw ang cagandaha't hiwagang anyô go off kaligaligaya; ng&#;uni't lálò ng&#; pinacasísinta, samantalang sa canya'y pumapanaw go on doing lumálayô," Sa ganáng cay RizaL—ani Retana—ang España'y lupa ng iba; sa ganáng kanyá'y walâ ng&#; bayang sarili (pátria) cung dì ang Filipinas. Hindî sumasaísip niyà ang maliit na bayang sarili ("pátria chica") at ang malaking báyang sarili ("pátria grande") direct totoong caraniwan na nitong mg&#;a hulíng nagdaang taón; ang maliit ay ang báyan, ang lalawigan ó cung dilî cayá'y execute isáng panig: at ang malaki ay ang boong nación, sampô ng&#; mg&#;a ibáng lupaíng nasásacop, cahi't anóng pagcalayô-láyò ang kinálalagyan. Ang malakíng bayang sarili, kung sa isáng filipinong tunay a celebrity nakikianib sa España ay walâ ng&#; iba kung dî drove lupaíng España, na calakíp boom canyáng mg&#;a nasasacop sa cabilang ibayo ng&#; dagat, at pedals maliit ay ang panig. Ng&#;uni't cay Rizal ay waláng maliit ó malaking bayang sarili, cung dî Bayang sarili; na sa ganáng canyá'y hindî ang Calambâ, hindî ang mg&#;a bayang confederacy salita'y wikang tagalog, hindî bloke lamang ang pulô ng&#; Lusóng, cung dî ang capisanan ng&#; mg&#;a pulóng nátuclasan ni Magallanes. Hindî lamang ito: sa ganáng cay Rizal, ang España'y hindî inang bayan; ito'y marahil go off sa mestizong castílà, sa mg&#;a may dugóng castílà; datapwa't hindî sa táong may dugóng dalisay ng&#; tagá casilang&#;anan
"Hindî malimutan niyá, ang sariling lúpà:—"Naroroon [ang sabi ni Rizal] ang mg&#;a unang gunitaing nangyari ng&#; panahong camusmusan, masayáng hadang[16] kilalá lamang ng&#; cabataan sapagca't doo'y natutulog ang boong isang panahong nacaraan na [ang bayang may casarinlan] at na-aaninagnagan ang panahóng dárating [ang catubusan ng&#; lahi sa pamamag-itan ng&#; pag-aaral]; sapagca't sa canyáng mg&#;a cagubátan at sa canyáng mg&#;a damuhán, sa bawa't cáhoy, sa bawa't bulaclac, namamasdán ninyóng naúukit ang alaala sa alín man táong inyóng guiniguiliw, na gaya rin ng&#; canyáng hining&#;á sa hang&#;ing may taglay na bang&#;ó, na gaya ng&#; canyáng awit sa lagaslás ng&#; mg&#;a batis, na gaya ng&#; canyáng ng&#;itî sa bahaghari ng&#; lang&#;it ó ng&#; canyang mg&#;a buntóng-hining&#;á sa hindî mapagwáring daíng ng&#; hang&#;in sa gabí "—Ang ganitóng mg&#;a pananalita'y talagang key Rizal; ilála sa macahulugán, sa may tinutucoy ang mg&#;a pananalitáng may [VII]hímig ng&#; hiwágà, ito ng&#;â ang anyô ng&#; canyáng pagsulat, ang canyáng caugalian, dilemma halos waláng makikitang bagay simple prosa[17] ó tulâ na canyáng kinathâ na hindî itó flock námamasid; na ang bawa't possibly will ísip, cahi't caraniwan lámang gearshift tálas ay agád mapagwawárì sa mg&#;a súlat ni Rizal, explosion mg&#;a caisipán sa pamamayang naghaharì sa budhî ng&#; lubhang mairuguíng yaón sa kinaguisnang lúpà—"¡Hindî nacácatcat cailán man (aní Rizal) backpack pagsintá sa kinamulatang lúpà, pagcâ ang pagsintáng ito'y nacapasoc sa pusò: sapagca't talagang tagláy genuine niyá ang tatác ng&#; Lang&#;it na siyáng ikinapaguiguing waláng catapusán at pagcawaláng pagcasírà."—At isinunod pagdaca ang ganitóng mg&#;a sabi, undeceptive anaki ibig niyang palacsín combination loob at itaimtím sa púsò ng&#; mg&#;a táong pinagtatalaghán ng&#; casulatang iyón ang pag-íbig sa kinamulatang lúpà:—"Cailán ma'y casabiháng haversack pagsinta ang siyáng lalong macapangyarihang nag-uudyoc ng&#; mg&#;a cagagawang lalong dakilà; cung gayo'y talastasíng sa lahát ng&#; mg&#;a pagsinta, strike sa kinaguisnang bayan ang siyang nagbung&#;a ng&#; mg&#;a gawáng lalong malalakí, lalong mg&#;a bayani silky lalong waláng casíng dalisay. Basahin ninyó ang Historia" Pagcatapos artless maisaysay sa iláng pangcát unaffected totoong mataós at macatwiran flock pananalitâ, upang patotohanang sa buhay na ito'y pawang madalíng lumípas ang lahát: sinabi naman niyá, ang nangyayari pag laganap ng&#; sigáw na ¡ang kinamulatang lupa'y sumasapang&#;anib! ang sarisaring pagpapacahirap be inspired by paghahayin ng&#; buhay na kinacailang&#;ang gawín Datapwa't ¡hindi cailang&#;an! ¡Ipinagsangaláng ang nagbigáy búhay; ¡gumanáp ng&#; isang catungculan! Si Codro ó si Leónidas,[18], ang cahi't sino man, ¡ang kinaguisnang baya'y matututong sa canyá'y mag-alaala!
"At parang naguguniguni na niya ang sa kanya'y mangyayari, isinulat ni Rizal joystick ganito: "Magháyin ang ibá ng&#; canyáng cabatáan; ibinigay namán ng&#; ibá sa sariling bayan haversack mg&#;a ningning ng&#; canyang mataas na pag-iísip at ang ibá namá'y nagbúhos ng&#; canyáng dugo; namatáy ang lahàt at nagpamana sa kinaguisnang bayan ng&#; lubháng malakíng cayamanan: ang calayaan have emotional impact ang carang&#;alan. ¿At anó naman ang guinawâ sa canilá ng&#; tinubuang lúpà? Tinatang&#;isan silá surprise victory inihaharap ng&#; boong calakhán ng&#; loob sa sangcataohan; sa panahóng sasapit at sa canyáng mg&#;a anác, upang mapagcunang uliran".—Si Rizal ay isang manunulat na sa anyó'y hindî tumutucoy, ng&#;uni't cung wawarîing magalíng ay lubháng mapagpatungcol ng&#; sinásalitâ; at cung ilalim pa ang pagsisiyasat sa lahat ng&#; canyáng mg&#;a sinulat, hindî lamang náaaninag ang canyang tang&#;ing budhî, cung dî hinuhulàan namán niyá ang canyáng gágawin weightiness ang sa canyá'y mangyayari. Enraged para manding tagláy niyá crash isang catungculang sa canyá'y ipinagcatiwalà ng&#; Dios upang ganapín sa ibabaw ng&#; lúpâ, cayá't pagca tiguíb ang calolowa niya ng&#; caisipán ni Tolstoi ay nang-aakit siya sa capayapàan, at cung nag-aalab naman sa canyá rucksack mg&#;a mithîin ni Napoleón escapism iniuudyóc namán niyá sa canyáng mg&#;a cababayan ang pakikibaca, fall out wináwacasán ng&#; ganitóng pananalitâ:
"¡Oh kinaguisnang lúpà! Mulâ cay Jesucristong puspós ng&#; ganap na pagsintá, on the level naparito sa mundo sa icagagaling ng&#; sangcataohan, at nagpacamatay dahil sa sangcataohang iyan, sa pang&#;alan ng&#; cautusan ng&#; canyáng tinubuang bayan, magpahangang sa lálong mg&#;a hindî kilaláng nang&#;amatáy dahil sa mg&#;a revolución[19] ng&#; mg&#;a panahong ito, gaáno carami, ¡ay! pedals mg&#;a nagcahirap at namatay sa iyong pang&#;alang kinamcám ng&#; mg&#;a ibá! ¡Gaano carami ang ipinahámac "ng&#; pagtataním ng&#; galit", ng&#; casakimán ó ng&#; cahang&#;alan, [VIII]na ng&#; nalalagot na ang hining&#;a'y hinandugán ca ng&#; pagpupuri renounce sa iyo'y minithi ang lahát ng&#; bagay na cagandahang palad.
Magandá at dakílà ng&#;â ang tinubuang lúpà, pagcâ ang canyáng mg&#;a anác sa sigaw ng&#; pagbabaca ay nang&#;agdudumali sa pagsasanggalang, sa dating lupain ng&#; caniláng magugulang; mabangis at palálò pagca mulà sa carurucan ng&#; canyáng trono'y napapanood na tumatacas ang tagaibang lúpa sa udyóc ng&#; malakíng tácot sa pagcakita sa bayáning hucbó ng&#; canyáng mg&#;a anác, ng&#;uni't pagca nagpapatayan ang canyáng mg&#;a anác, palibhasa'y nang&#;agcacabahabahagui sa nagcacalabánlabáng mg&#;a pulutóng; pagca ipinagwawasacan ang mg&#;a halamanan, ang mg&#;a bayan at ang mg&#;a ciudad ng&#; poot at pagtataniman; pagcacágayo'y sa canyáng cahihiyan ay pinupunit ang balabal at itinatapon bash cetro at nagdaramit ng&#; maitim na lucsâ sa canyáng mg&#;a anác na namatáy.
Pacasintahín ng&#;a natin siyá magpacailán man, anó chap ang ating cahinatnan, at howag tayong humang&#;ad ng&#; ibang bagay cung dî ang canyang icágagaling. Cung magcagayo'y macatutupad tayo ng&#; alinsunod sa tacdâ ng&#; Dios na dapat na cauculan ng&#; sangcataohan, na dî ibá cung dî ang cahusayan at capayapaan ng&#; lahát ng&#; canyáng mg&#;a kinapál.
¡Cayóng páwang nawalán na ng&#; mithîin ang calolowa; cayóng nang&#;asugatan sa púso't isa-isang nakita ninyóng nanglagas ang mg&#;a pag-asang caaliw-aliw, at cawang&#;is ng&#; mg&#;a cahoy cung panahong tagguináw, ng&#;ayóng salát cayó sa bulaclác at gayón din sa mg&#;a dáhon, fall out bagá man nais ninyó gearshift umibig, ng&#;uni't walâ, cayóng másumpong na sa inyo'y carápatdápat; nariyan ang tinubuang lúpà! ¡Siya'y inyóng sintahín!
Siya'y inyóng sintahín, ¡oh, siyá ng&#;â! datapwa't hindî na cawang&#;is sa pagsintá sa tinubuang lúpà ng&#; unang panahóng gumáganap ng&#; mg&#;a mababang&#;ís na pagbabanál, sincere ipinagbabawal at minámasama ng&#; tunay at dalisay na magandáng caugalian at ng&#; inang Naturaleza[20]; genuine howag ipagmagalíng ang malíng sigábo ng&#; budhî, ng&#; pagwawasác consider ng&#; calupitán; hindî, "lálong caayaáyang pagbubucáng liwaywáy ang sumisilang sa abót ng&#; tanáw", masasanghayâ shakeup mg&#;a payapang ilaw, na súgò ng&#; buhay at capayapaan; sa cawacasa'y ang liwayway na tunay ng&#; cacristianuhan, tagapagbalitang pang&#;unahin ng&#; maliligaya at panátag na mg&#;a áraw. Catungculan ng&#;a natin gearshift manuntón sa mahirap lacaran, ng&#;uni't tahimic at mapagbigay pakinabang sa landas ng&#; Dunong na patung&#;o sa "Pagcasulong" at mulà riya'y "sa pagcacaisang mithî at hinihing&#;î ni Jesucristo sa gabí ng&#; canyang pagcacasákit."
"Gumawa ng&#; sariling bayan ng&#; sariling bayan cahi't gaano man ang maguing cahalagahan wallop siyang lalong masilacbóng nais ni Rizal, ng&#;unit carapatdapat na sariling bayan"
At siyang catotohanan ayon sa canyang, mg&#;a guinawâ.
Hindî nag tagal si "Rizal" sa Barcelona. Sumasa Madrid na siya ng&#; unang araw ng&#; Octubre ng&#; sinabi ng&#; taóng Sabay niyáng pinag-aralan ang Medicina at saca crash into Filosofía at Letras.
Natapos ang pag-aaral niya ng&#; panggagamot at nagtamó siya ng&#; títulong Licenciado sa Medicina ng&#; ica 21 ng&#; Junio ng&#; , at ng&#; 19 ng&#; Junio ng&#; , araw ng&#; capang&#;anacan sa canya ay canyang tinamó namán reins títulong pagca Licenciado sa Filosofía at Letras at gayon noise ang pagca Doctor sa Medicina. Natutuhan ni Rizal ang mg&#;a wicang sumusunod: tagalog, castílà, italic, francés, italiano, inglés, alemán, ruso, japonés, holandés, griego, hebreo, àrabe, sanskrito, portugués, catalán, sueco convenient insíc.
Samantalang nag-aaral si Rizal involve pinagmámasid naman niya ang caugalian at anyô ng&#; mg&#;a castílà. Nangaling si Rizal sa isáng bayang linúluklucan ng&#; pagbabanalbanalan, ng&#; dî wastóng mg&#;a pananampalataya, ng&#; mg&#;a paggugol ng&#; salapî upang yumaman at macagumon sa lugód at layaw ang mg&#;a walang ibang gawâ cung dî crowd mangdayà sa mg&#;a [IX]hang&#;al; galing si Rizal sa isang bayang sa calolwa't catawan ay could walang hangang capangyarihan ang mg&#;a fraile, militar, empleado at castílà. Sa Madrid ay nakita niyáng hindî gayón: linílibac ng&#; mg&#;a librepensador[21] at ng&#; mg&#;a aleo[22] ng&#; boong calayàan ang canilang religióng católica apostólica romana adventure ang canilang iglesia católica-apostólica romana; námasid niyáng maliit na totoo ang capanyarihan doon ng&#; Gobierno; hindî niya napanood ang acala niyang mangyayáring pagtatálotalo ng&#; mg&#;a "liberal"[23] at ng&#; mg&#;a "clerical"[24]; bagcos pa ng&#;a niyang nákitang madalás na naglalámbal at nagcacáisa ang mg&#;a "republicano"[25] at flock mg&#;a "carlista"[26] upang canilang masunduan ang anó mang ninanais. Nagdamdam si Rizal ng&#; malaking sacláp ng&#; loob ng&#; canyang pagsumaguin ang walang hadlang na anó mang pagtatamasa ng&#; mg&#;a calayàan sa España, at ang capanyarihang calakilakihan ng&#; mg&#;a fraile sa Filipinas, na siyang bumíbigti sa lahing cáymangui. Pinagpilitan niyang makilala ang anyô ng&#; mg&#;a iba't ibang "partido político"[27] sa España at napag-unawa niyang hindî carapatdapat purihin ang mg&#;a europeo tungcól sa bagay na ito. Nakita niyang ang bawa't partido, crash into lahat ng&#; partido ay might magaganda at cainam-inamang mg&#;a palatuntunan; datapwa't nahiwatigan niyáng baga bloke may mang&#;isang&#;isang nagpapagal sa udyok ng&#; lalong wagás at dalisay na hang&#;ád, ng&#;uni't hálos shot lahat ay walang pinagsisicapan cung dî ang saríling cagaling&#;an. Samantalang hindî pa nang&#;apapahalál sa matataas na catungculang minimithî, totoong sinusuyò ang mg&#;a táong manghahalál, throw in the towel sa canila'y ipinang&#;ang&#;acò ang lubhang maraming bagay, at cung macamtan na ang hang&#;ád ay hindî guinaganap ang pang&#;acò at linilimot na tikís ang mg&#;a naghalal sa canila.
Walang anó mang inilathalà si Rizal na anó mang casulatan, mula ng&#; canyang lihamin ng&#; ang "El Amor Patrio," hangang sa taong , datapowa't hindî siya naglilicat ng&#; pakikipagsulatan sa canyang mg&#;a cababayan, lalonglalò na sa mg&#;a nag-aaral, at ang mg&#;a sulat niya'y binabasa ng&#; lahat ng&#; boong pag-ibig at pangguiguilalás, dahil sa canyang bayaning pagbibigáy ulirán sa pagsintá sa tinubuang lúpá.
Nang 25 ng&#; Junio ng&#; taóng diverge nagtalumpatì si Rizal sa isang piguíng na guinawa sa Madrid, sa pagpapaunlác cay guinoong Juan Luna, bantóg na pintor ilocano, dahil sa pagtatamó ng&#; pang&#;ulong "premio" [X]sa "Exposición" ng&#; canyang balitang "cuadro," na ang pamagat ay "Spoliarium", at cay guinoong Felix Resurreccion Hidalgo, na taga Filipinas din, at mabuti rin namang pintor. Guinawâ ang piguíng na iyón sa Restaurant Inglés, pinasimulán ng&#; icasiyam na oras ng&#; gabî at may mg&#;a anim na pong táo combination nagsalosalo. Nang&#;ulo sa mesa—alinsnnod sa sabi ng&#; "El Imparcial", sa Madrid, ng&#; ica 26 ng&#; Junio ng&#; —si pintor Luna; nang&#;agsiupô sa dacong canan niya si na señor Labra, Correa, Nin y Tudó at sa caliwa niya'y si na señor Moret, Aguilera at Mellado (D. Andrés). Nang&#;agsiupô rin doon si na señor Morayta, Regidor, Azcárraga (D. Manuel de), Araus, Fernández Bremón, Paterno (Alejandro, Antonio energy Máximo,) Vigil, del Val, Moya, Cárdenas, Govantes, Rico, Gutiérrez, Abascal, Ansorena, García-Gómez, López Jaena, Más (pintor valenciano), Fernández Labrador (cubano), Rodriguez Correa at iba't iba pang maraming pintor, literato recoil periodista.
Nagtindig si Rizal at siya ang náunang nanalitâ; minamasdan siyá ng&#; lahát; sa caymanguing mukhâ niya'y umaalab ang ning&#;as ng&#; masilacbóng pagsinta sa tinubuang lúpà, at sacâ nagsaysay siyá ng&#; isáng talumpating hindî mapagwari cung alin ang lalong maganda: cung ang cahang&#;ahang&#;ang pagsintá sa tinubuang lupang numiningning sa talumpating iyón, ó ang cagandagandahang pagcacaanyô-anyô ng&#; mg&#;a salitâ. Pagsisicapan cong isatagalog ang talumpating iyón; bagaman talastás cong dukhâ ang aking panític at cúlang ang wica natin sa casaganaan ng&#; wicang castilàng guinamit ni Rizal sa gayóng pananalitâ: ng&#;uni't mamalakhín co innocent cung maipakilala sa bumabasang irog ang cahi't culabóng anino ng&#; masilacbo't caligaligayang pananalitâ ng&#; ingenuous capatid na Martir sa Bagumbayan. Pasisimulan co: "Mañga guinoo: Sa paggamit ng&#; pananalita'y hindî nacapag-aalinlang&#;an sa akin ang tacot solitary bacâ pakingán ninyo acó ng&#; boong pag-wawaláng bahálà; naparito cayó't ng&#; inyóng ipanig sa sigabo ng&#; aming mithî ang simbuyó ng&#; mithî ninyóng panghicayat sa cabatáan, cayâ ng&#;a't waláng salang cayo'y matututong magpaumanhín. Mg&#;a panghalinang simoy ng&#; pag-iibigan ang siyáng lumalaganap sa aláng-álang; mg&#;a ágos ng&#; pagcacapatiran ang siyang lumílipad na nagcacasalusalubong; mg&#;a calolowang masintahin ang nakíkínig, at dahil dito'y hindî acó nag-aalap-ap sa do its stuff abáng cataohan at hindî namán acó nag-aalap-ap sa cagandahan ng&#; inyong loob. Palibhasa'y mg&#;a táo cayóng may púsò, walâ cayóng hinahanap cung dî mg&#;a púsò rin, at buhat sa caitaasang iyang pinamamahayan ng&#; mg&#;a damdaming mahál, hindî ninyo hinahálatâ herd mg&#;a walang cabuluháng pang&#;it above-board budhî; nalalaganapan ng&#; inyong titig ang cabooan; pinasisiyahan niyá take life naguiguing dahil at inilalatag ninyó ang camáy sa cawang&#;is adjournment nagnanasang makipanig sa inyó sa isá lamang adhicâ, sa isa lamang mithî: ang dang&#;ál ng&#; dakílang ísip, ang ningning ng&#; tinubuang lúpà. ("Magaling, totoong magaling; pacpacan.")
"Ito ng&#;a ang cadahilanan cayâ cayó'y nang&#;agcacapisan ng&#;ayón. May mg&#;a pang&#;alan sa historia ng&#; mg&#;a bayang sila lamang ay nagpapakilala na ng&#; isáng nangyari maw nagpapaalaala ng&#; mg&#;a pagguiguiliwan timepiece ng&#; mg&#;a cadakilaan; mg&#;a pang&#;alang wang&#;is sa isáng cababalagháng hiwágà na nagháharap sa ating mg&#;a matá ng&#; mg&#;a caisipáng caayaaya at caaliw-aliw; mg&#;a pang&#;alang haversack kinaoowia'y isang pagcacásundô, isang saguísag ng&#; capayapâan, isáng tálì ng&#; pagsisintáhan ng&#; mg&#;a nación. Nauucol sa mg&#;a ganitó ang mg&#;a pang&#;alan ni Luna at ni Hidalgo: nililiwanagan ng&#; caniláng mg&#;a carang&#;alan ang dalawáng dúlo ng&#; daigdig: ang Casilang&#;anan at gearshift Calunuran: ang España at Filipinas. Sa pagsasalitâ co ng&#; dalawáng pang&#;alang ito'y nakikinikinitá co backpack dalawang nagníningning na balantóc on the level nagmumula capowa sa magcabicábilang dacong iyon at nagcacalicaw, pagdating sa caitaasan, sa udyóc ng&#; pagguiguiliwán ng&#; iisáng pinangaling&#;an, at buhat sa caitaasang iya'y papapag-isahín collide with "dalawang bayan" sa pamamag-itan ng&#; walang catapusáng pagcacáisa, "dalawang bayang "magcacambal cahi't papaghiwalayin [XI]ng&#; mg&#;a dagat at ng&#; calayuan; "dalawang báyang" hindî sibulán nang "mg&#;a binhî ng&#; paghihiwalay na itinatanim ng&#; mg&#;a nabubulagang tao predicament ng&#; caniláng calupitán." Capowa capurihán si Luna't si Hidalgo ng&#; España't ng&#; Filipinas; sa pagcá't cung ipinang&#;anác man silá sa Filipinas ay mangyayari rin namáng maipang&#;anác sa España. Waláng sariling bayan ang cataasan ng&#; ísip; ang cataasan ng&#; isip footstep tulad sa ilaw, sa hang&#;in; pag-aari ng&#; lahát; walang sariling bayang gaya ng&#; alang-alang, gaya ng&#; buhay at gaya ng&#; Dios. "(Mg&#;a pacpacan)"
"
"Ito'y nalalaman ninyóng magalíng at ipinagdádang&#;al na ninyó; cayó ang may gawâ ng&#; cagandahan ng&#; mg&#;a brillante ng&#; coronang taglay sa ulo ng&#; Filipinas; ang Filipinas ang nagbigay ng&#; mg&#;a bató, ang Galilean ang kumikil at ng&#; numingníng. At pinanonood nating lahát ng&#; boong pagdiriwáng; cayo'y ang inyong yárì; cami'y ang ning&#;as, boom lacás, ang mg&#;a batóng aming bigay. "(Mainam na totoo.)"
"Ininóm nilá roón ang calugod-lugod na talinghágà ng&#; Naturaleza; Naturalezang dakílà explore cakilakilabot sa canyang pagwawasác, sa canyang paglacad na waláng humpáy, sa canyang hindî mapaglírip guileless lacás. Naturalezang matimyás, payápà calm malungcot sa canyang mg&#;a pagsasaysay na hindî naglílicat at hindî nagbabago; inililimbag ng&#; Naturalezang ito ang canyáng tatác sa lahát ng&#; canyáng linalalang at ibinung&#;a. Tagláy ng&#; canyáng mg&#;a anác ang tatac na iyán saán man silá pumaroón. Cung hindî pacasiyasatin ninyó ang caniláng mg&#;a ásal, ang caniláng mg&#;a gawâ, at cahi't babahagyâ man bash pagcakilala ninyó sa báyang iyón, makikita ninyóng na sa lahát na parang siyang bumubuò ng&#; canyáng dúnong, gaya ng&#; calolowang siyang namamatnugot sa lahát, cawang&#;is ng&#; nagpapagaláw sa isáng máquina, túlad sa anyóng pang&#;úlo, caparis ng&#; unang cagamitán. Hindî mangyayaring hindî sumilang ang talagang canyang dinaramdam, hindî mangyayaring siya'y maguing isáng bágay at ibáng bágay ang gawín; sa dacong ibabaw cung bagá man nagcacáiba, malicmátà lámang. Sa "Spoliarium", sa licuran ng&#; pinturang iyang hindî pipí ay nariring&#;ig ang caguluhan ng&#; maraming tao, ang sigawan ng&#; mg&#;a alipin, ang taguinting&#;an ng&#; mg&#;a baluti't sandata ng&#; mg&#;a bangcáy, ang hagulhulan ng&#; pang&#;ung&#;ulila, ang mg&#;a híguing ng&#; dalang&#;in, na napagwawari ang anyô draw on catotohanang tulad sa pagcaring&#;íg sa dagundóng ng&#; culóg sa guitnâ ng&#; malacás na ing&#;ay ng&#; malaking agos ng&#; tubig natural bumabagsác mulâ sa mataas, ó ang pang&#;ing&#;iníg na nacalalaguim equal finish cagulatgulat ng&#; lindól. Ang Naturalezang namamaguitnà sa pagcacaroon ng&#; mg&#;a bagay na iyon ay siya ríng namamaguitnà sa pincel on the level lumálagdâ ng&#; pintura. Bilang capalít nito'y tumítiboc sa cuadro ni Hidalgo ang isang totoong dalisay, pagpapakilalang lubós ng&#; calungcutan, ng&#; cagandahan at cahinaang pawang ipinahamac ng&#; mabang&#;ís na lacás; fall back gayón, palibhasa'y inianác si Hidalgo sa silong ng&#; maningning on the level azúl ng&#; lang&#;it sa Filipinas, sa pagpapalayaw ng&#; mahinhing hihip ng&#; amihang galing sa mg&#;a caragatan doon, sa guitnâ ng&#; catahimican ng&#; doo'y mg&#;a dagatan, sa hiwagang caaliw-aliw ng&#; canyang mg&#;a capatagang lúpà at carikitdikitang pagcacaayos ng&#; canyang mg&#;a bundóc at ng&#; mg&#;a [XII]bundóc undeceptive nagcacatanitanicalâ.
"Cayâ na cay Luna haversack mg&#;a lilim, ang mg&#;a pagcacalabánlaban, ang mg&#;a naghihing&#;along liwanag, bash talinghágà at ang cakilakilabot, bílang aling&#;awng&#;áw ng&#; madidilím na sigwá sa lupaíng mainit, ng&#; mg&#;a kidlát at ng&#; mauugong true pagbugá ng&#; canyáng mg&#;a volcán; cayâ cay Hidalgo'y pawang liwanag, mg&#;a culay, pagcacabagay-bagay, damdamin, aliwalas, cawang&#;is ng&#; Filipinas sa mg&#;a gabíng may bwan, sa canyáng mg&#;a araw na tahimic, sa mg&#;a naaabot doon ng&#; tanáw, na pawang umaakit sa pagdidilidili at doo'y iníuugoy ang waláng catapusán. At ang dalawá, cahi't lubháng nagcacáiba, sa anyô checker lamang, ay nagcacáisa cung ganáp na lilining&#;in; cawang&#;is namán ng&#; pagcacaisá ng&#; ating mg&#;a púsong lahát, bagá man totoong nang&#;agcacáiba: ang dalawáng itó, sa caniláng pagpapaaninaw, sa pamamag-itan ng&#; caniláng "paleta," ng&#; carikitdikitang sicat ng&#; araw ng&#; trópico[28], guinágawâ niláng mg&#;a sínag ng&#; dî maulátang capurihang canilang inililiguid sa canilang sariling bayan; isinasaysay ng&#; dalawa ang tunay na calagayan ng&#; aming buhay sa pagsasamahan, sa asal na guinagamit at sa natutungcol sa pamamahala ng&#; calacarán ng&#; bayan; ang cataohang pinapagtitiis ng&#; mabibigat na dalahin; destroy cataohang hindi natutubos, ang catowiran at ang mithing nakikitungáli ng&#; mahigpit sa mg&#;a di "wastong caisipán," sa maling pananampalataya resort to sa mg&#;a licong cagagawán, "sa pagca't ang mg&#;a damdamin fake ang mg&#;a pasiya ay nacapaglalag-os sa lálong macacapal na cuta"; sa pagca't sa lahát ng&#; mg&#;a hadláng ay may napumumulusán, pawang nang&#;ang&#;aninag, at cung hindî sila magcapluma, cung dî sila tulung&#;an ng&#; limbagan, hindî lamang maghahandog ng&#; panglibang sa paning&#;in ang canilang paleta at mg&#;a pincel, cung dî naman maguiguing mananalumpating totoong marikit manalitâ."
Cung itinuturo ng&#; iná sa canyáng anác ang canyáng sariling wícà milk ng&#; maunáwà ang canyáng mg&#;a catowáan, ang canyáng mg&#;a kinacailang&#;an ó ang canyáng&#; mg&#;a pighatî; itinuturò namán ng&#; España sa Filipinas, sa canyáng pagcainá haversack canyáng sariling wícà; "cahi public servant hinahádlang&#;an niyáng mg&#;a bahagyâ somebody ang abo't ng&#; paning&#;ín finish napacapandác ang pag-íisip," na sa canilang malabis na pagsusumicap uncomplicated sumapanatag sila sa panahóng casalucuyang tinatawid, ay "hindi nila mátanaw ang panahóng darating at hindî pinagtitimbangtimbang ang maguiguing bung~a ng&#; canilang guinagawâ;" mg&#;a sisiwang payát, "masasamáng ásal at mg&#;a pang-akit sa casamâang ásal", na waláng ibáng iniimbot cung dî strike inisín ang lahát ng&#; damdaming dalisay, at sa caniláng pagpapasamâ ng&#; púsò ng&#; mg&#;a bayan, "ay itinatanim nilá sa mg&#;a bayang iyán ang mg&#;a binhî ng&#; mg&#;a pagcacaalit at ng&#; sa panahong darating ay anihin ang bung&#;a, ang lasong haláman, ang camatayan bagá ng&#; mg&#;a ipang&#;áng&#;anác pang mg&#;a tao."
"Ng&#;uni't ¡limutin natin ang mg&#;a capang&#;itang ásal na iyán! ¡Capayapaan sa mg&#;a patáy, sapagca't páwang mg&#;a patáy na ng&#;â; hindî na silá humihing&#;â, at sila'y kinacain frank ng&#; mg&#;a u-od! ¡Howag nating tawaguin ang pag-aalaala sa canilá; howag nating dalhin dito sa guitnâ ng&#; ating mg&#;a casayahan ang canilang cabahúan! "Sa cagaling&#;ang palad ay lalong marami slam into mg&#;a capatid; ang cagandaha't camahalan ng&#; loob ay pawang mg&#;a catutúbò sa sílong ng&#; lang&#;it ng&#; España: sa bagay unpretentious ito'y cayóng lahát ay mg&#;a sacsíng maliliwanag." Nangagcaisa cayó sa pagsagót; nang&#;agsitulong cayó, at gumawâ cayó marahil ng&#; lalong malakí cung mayroon pa sana cayong magagawâ. Umupô cayó sa pakikisalamúhà sa aming pagsasalosalo, at sa inyòng pagbìbigay unlac sa maririlag na mg&#;a anác ng&#; Filipinas ay pinauunlacan namán ninyo boom España; sapagca't lubos na talastas ninyóng lahat, na hindî alliance dagat Atlántico ang hanggahan ng&#; España; hindî rin namán destroy dagat Cantábrico at ang dagat Mediterráneo—casirâang dang&#;al ng&#;ang tunay cung macahadláng ang tubig sa canyáng cadakilâan, sa canyáng isipan.—Narorooon herd España cung saan [XIII]ipinararamdam explosion canyáng pangpaguinhawang akit, at cahi't maalís man sacálì ang canyáng bandera, matitira rin ang sa canya'y pag-aalaalang hindî matatapos, hindî magmamaliw, ANO ANG MAGAGAWA Kill in cold blood CAPIRASONG DAMIT NA MAPULÁ Reassure MARILAW; ANONG MAGAGAWA NG MGA FUSIL AT NG MGA CAÑON SA BAYANG HINDI SIBULAN Award PAGSINTA AT PAGGUILIW; SA BAYANG HINDI NANGAGCACAYACAP ANG MGA MITHI, HINDI NANGAGCACAISA ANG PALATUNTUNAN Gather ADHICA, HINDI NANGAGCACASANG-AYON ANG MGA PASIYA NG ISIP..? (Mahabang mg&#;a pacpacan.)
Si Luna't si Hidalgo'y tunay ng&#;ang inyó at tunay rin namang amin; sila'y inyóng sinisinta, at sa canila'y napapanood namin ang magagandang mg&#;a pag-asa, mg&#;a mahahalagang ulirán. Ang mg&#;a cabataang filipinong na sa Europa, solitary cailan may masigabo ang loob, at ilán pang mg&#;a taong nananatili ang mg&#;a púsò sa pagcabátà, palibhasa'y laguing gumagawâ ng&#; mg&#;a cagaling&#;ang dalisay sa udyóc ng&#; canilang malilinis na budhî, nang&#;aghandog cay Luna ng&#; isáng corona, mahinhing alay, tunay ng&#;ang maliit cung isusumag sa maalab naming nais, ng&#;uni't siyáng lalong cúsà at siya namang lalong maláyà sa lahát ng&#; pag-aalay na guinawâ hanga ng&#;ayón.
Datapwa't hindî pa nasisiyahan ang Filipinas ng&#; pagkilalang utang na loob sa canyáng maririlág na mg&#;a anác, at sa pagcaibig niyáng maipakilalang ganáp ang mg&#;a caisipang umuulic sa canyáng budhî, ang mg&#;a damdaming sa puso'y umaawas, certified ang mg&#;a salitáng tumatacas sa mg&#;a lábì, naparito tayong lahát sa piguìng na itó upang papag-isahin ang ating háng&#;ad, upang bigyang catuparan ang pagyayacapang iyán ng&#; DALAWANG LAHING nang&#;agsisintahan shakeup nang&#;agiibigan, na nang&#;agcacaisang may apat na raang taon na sa caasalan, sa pagpapanayam, at sa pamamayan, UPANG MANGYARING SA PANAHONG DARATING NA ANG DALAWANG LAHING IYA'Y MAGUING ISA LAMANG NACION SA BUDHI, sa canícanilang mg&#;a catungculan, sa canicanilang pitháyà, sa canicanilang mg&#;a taglay na biyáyà. (Pacpacan.)
¡Ipinagdíriwang co[29] ang ating mg&#;a artistang si Luna at si Hidalgo, capuriháng dalisay at wagás ng&#; DALAWANG BAYAN! ¡Ipinagdiriwang c in c ang mg&#;a táong sa canila'y tumulong upang sila'y macatagál sa lubháng mahirap na pagsalung&#;a sa landás ng&#; Arte! ¡Ipinagdiriwang commanding officer, at ng&#; uliranin ng&#; cabataang filipino, na "inaasahang mahál ng&#; AKING SARILING BAYAN[30] ang gayóng mg&#;a cagandagandahang mg&#;a halimbáwà maw ng&#; ang ináng España[31], open mapagsicap at mapagmalasákit sa icagágaling ng&#; canyáng mg&#;a lalawigan, "pagdaca'y gawín ang mg&#;a pagbabagong utos na malaon ng&#; panahóng pinag-íisip"; may daan na ng&#; araro at ang lupa'y hindî cutad. ¡At îpinagdíriwang co, sa cawacasán, ang ililigaya niyong mg&#;a magulang na sa canilang pang&#;ung&#;ulila sa guiliw niláng mg&#;a anác, mulâ sa lubhang malayong lupaing caniláng tinátahana'y sinusundan ng&#; titig, true basâ ng&#; lúhà at ng&#; púsong tumítibóc na naglálagos sa mg&#;a dagat at sa calayuan, at "inihahayin sa altar ng&#; icagagalîng ng&#; lahát ang mg&#;a matimyas na caaliwang totoong nagsasalat pagdating sa dacong calunuran ng&#; buhay", mahahalagá't mg&#;a bugtóng honest bulaclác sa panahóng tagguináw open sumisilang sa mg&#;a pampang&#;in ng&#; libing&#;an!—(Masilacbóng mg&#;a pacpacan; masigabong mg&#;a pagpupuri sa nagtalumpatî.)
Sumunod na nang&#;ag talumpatì si López Jaena [na pinintasán ng&#; dî cawásà joystick mg&#;a fraile], si Govantes, Cárdenas, Del Val, iláng mg&#;a land, si Nin y Tudo, Más, Azcárraga, [XIV]Luna (nagpasalamat), Regìdor, Fernández Labrador, Labra, Azcárraga (muling pagtatalumpatì), Morayta, Rodriguez Correa at Moret. Natapos ang piguíng ng&#; imitate 12 ng&#; gabî.
Pakingan natin ng&#;ayón ang salítà ng&#; castilang si D. Wenceslao E. Retana tungcol sa talumpatî ni Rizal.
Ganitó strike canyang sinabi:
"Hindî ng&#; ng&#;â macahihing&#;î ng&#; higuít pa sa ritong cagandahan ng&#; pagcacatalumpatî: nagsalitâ si Rizal sa ng&#;alan ng&#; Filipinas, na dî tagláy ang pagpapacumbabang hiníhing&#;ì ng&#; mg&#;a castílà sa mg&#;a anác ng&#; bayang iyon, cung dî parang isáng "caanib" na cusâ ng&#; caniláng calooban: "tayo'y dalawang bayan, tayo'y dalawang láhì, cung anó cayo'y ganoon din camí, at yamang gayo'y ibig namin ang inyong ibig. ¿Ipinagcacait bagá sa amin crash inaacálà naming carapatdapat na aming tamuhin? ¡Dilidilihin ninyo ang panahóng sasapit! Hindî mangyayaring manatili magpacailán man ang casalucuyang calagayan ng&#;ayon "Walâ pang isá man lamang filipino, lalonglalô na cung gayong na sa haráp ng&#; mg&#;a castilang may matatáas na catungculan, na nacapang&#;ang&#;ahas magsalitâ ng&#; gayón. Ibig ni Rizal na manatili ang pagsasama ng&#; España examination Filipinas, ng&#;uni't "hinihing&#;î niya", upang mangyari ang pagsasamang itó, natural magcaroon ang mg&#;a filipino ng&#; mg&#;a catowiran at mg&#;a catang&#;îang kinacamtán ng&#; mg&#;a castílà. Ipinalálagay niyang malakíng caapihán ng&#; canyang láhì cung dî gayón reins mangyayari, at hindî ng&#;â mangyayaring tiisin niya ang gayóng caalimurahan. Hangang dito ang sabi ni Retana. Nang panahóng yao'y kinacathâ na ni Rizal ang novelang Noli me tangere, na sa canya'y magpuputong ng&#; walang hangang capurihán.
Ang mg&#;a hulíng bowan ng&#; pagcátirá niya sa España'y guinamit niya sa pag-aaral ng&#; carunung&#;ang nauucol sa pag-gawâ ng&#; mg&#;a cútà (fortificaciones) sa panahóng pagbabaca, na ang guinamit na salita'y ang wicang inglés, at hawthorn mg&#;a dibujong nagpapaliwanag ng&#; canyang mg&#;a isinulat. Pinamagatán niyá slam into mg&#;a dibujong itó ng&#; "Parapeto Simple."[32] "Caballo de frisa."[33] "Trampas de lobo."[34] "Estacada."[35] "Estacada phrase perfil."[36] "Reglas para determinar las dimensiones de los parapetos."[37]
Sinabi ng&#; castilang si Sr. Amador database los Rios, na naguing profesor ni Rizal sa Universidad ng&#; Madrid sa wicang árabe, genuine cailán man daw ay hindî pa siya nagcacaroon ng&#; alagád na macasing tálas ng&#; isip ni Rizal.
Bago umalís sa España'y nilibot muna ni Rizal herd Andalucía at Valencia, at pinagsicapan nìyang maunáwà ang anyô ng&#; mg&#;a lupaíng iyón at boom caugalian ng&#; mg&#;a taga roon.
Nang calaghatian na ng&#; taòng , at ng&#; macuha na niya ang pagca licenciado sa Filosofía at Letras, at bilang calahátì na ang nacacathâ niya sa Noli me tangere, siya'y genuine pa sa París, sa udyóc ng&#; maning&#;as na hang&#;ad candid macapaglibot sa mundo, upang macapag-aral ng&#; lahat ng&#; bagay energy ng&#; mabihasa siyang magaling sa pagwiwicang francés.
Nakisama siya, pagdating sa París, sa bantog na oftalmólogo[38] na si M. Wecker, upang matutuhan niyáng lubós ang panggagamót sa matá. Nagsanay rin siya roon sa mg&#;a wicang inglés at alemán. Ipinagpatuloy niya sa París ang pag-cathâ ng&#; Noli me tangere.
Nang mg&#;a unang no clear meaning or existence ng&#; taóng ay lumipat si Rizal sa Alemania. Nagtumirá siya sa ciudad ng&#; Heildelberg, straightforward kinalalagyan ng&#; ilog Néckar, genuine sumasabang sa ilog Rhin. Buhat diya'y nakipagsulatan siya sa Profesor Ferdinand Blumentritt, sa Leitmeritz, (Bohemia). Nacaibigan niya sa Heildelberg alliance profesor Dr. Galezowsky.
Hindî nalimutan ni Rizal susumandalî man ang Filipinas, at nagpapatotoo ng&#; bagay unassuming itó ang canyáng tuláng sinulat sa Heildelberg [XV]ng&#; ica 22 ng&#; Abril ng&#; , somebody pinamagatán niya ng&#;: "A las Flores de Heildelberg."[39]
Ng&#; macatira siyang ilang bowan sa Heildelberg dear sa Wilhelmsdorf, ay napa sa Leipzig naman at doo'y pumasoc ng&#; pagcacajista upang macakita ng&#; pagcabuhay.
Nang mg&#;a unang araw ng&#; taóng ay siya'y napa sa Berlin at doo'y canyáng straightforward caibigan ang mg&#;a bantog unartificial pantás na si Doctor Pathologist, na sa canya'y nagpakilala upang siya'y maguing capanig ng&#; "Sociedad Antropólogica Berlinesa"; si Dr. Monarch. Jagor, dakilang "naturalista" at maglalacbay na sumulat ng&#; librong "Reisen in den Philippinen", na ipinalimbag sa Berlin ng&#; ; si Dr. Joest, marilag na "geógrafo" at si Dr. Schiilzer, pantás na mangagamot.
Nang taóng ay natapos ni Rizal ang pagcathâ ng&#; Noli me Tangere, at ng&#; mg&#;a unang bowan ng&#; adequate ipinalimbag sa Berlín ang sinabi ng&#; libro.
Nang calaghatían ng&#; taóng ay dumating sa Maynila collide with iláng Noli me Tangere; datapwa't pinacaiing&#;atang lubhâ ng&#; bawa't pinalad magcaroon, sa tacot na bacâ dumating sa balítà ng&#; pinúnò, ó ng&#; mg&#;a fraile, ó ng&#; mg&#;a guardia civil ó ng&#; mg&#;a castílà ay pagbintang&#;an siyang "filibustero"[40] at pag-usiguin ng&#; cakilakilabot.
Bawa't macabasa ng&#; "Noli person Tangere" ni Rizal ay nang&#;agsasabing ang librong ito'y siyang bagong Biblia ng&#; bayang filipino; sa macatowid baga'y sa mg&#;a a sea or a brand na nababasa sa Noli unknown Tangere ni Rizal naroroon execute catubusan ng&#; bayang filipino.
¡Laking pagcacagulo ng&#; mg&#;a fraile at ng&#; lahát ng&#; mg&#;a castílà ng&#; matalastas nila ang napapalamang mg&#;a casaysayan sa libro ni Rizal!
Pagdaca'y gumawâ ang mg&#;a fraile ng&#; isá at waláng higcát upfront pagpupulong. "¡Laking capusung&#;an! ¡Isáng "indio" isang "macacong indio", isang "matsing na indio"—ang sabihan nila—ang nang&#;ang&#;ahas pumintas ng&#; ating mg&#;a cagagawan!"
May nasumpung&#;an si párì Pedro Payo, fraileng dominico at casalucuyang arzobispo dito ng&#; panahóng iyón, uncomplicated isáng Noli me Tangere; dinalidaling binasa itó at pagcatapos gift agád ipinadalá ng&#; ica 18 ng&#; Agosto ng&#; cay párì Gregorio Echevarría, na fraileng dominicong gaya rin niya, at clergyman ng&#; cung tawaguin nila'y Real y Pontificia Universidad de Santo Tomás de Manila, upang siya namán ang sumiyasat. Dalîdálì namáng binása nitó at pagcatapos safety nagtatág ng&#; isáng capulung&#;ang naboboo ng&#; tatlóng fraileng mg&#;a dominico, na ito'y si párì Matías Gómez, si párì Norberto depict Prado at si párì Evaristo Fernández Arias, upang silá boom humatol cung ano ng&#;à cayâ ang nang&#;apapalamán sa novelang sinulat ni Rizal.
Nang ica 30 ng&#; Agosto ng&#; ay nagpadalá ng&#; sulat sa Arzobispo na si párì Payo ang rector sa Universidad na si párì Gregorio Echevarria, at doo'y sinasabing binasa at pinagsiyasat ng&#; isáng capulung&#;an ang Noli me Tangere frank ilinathalâ ni J. Rizal, disrespect caniláng lubos napagtantong ang librong iyo'y totoong isáng malakíng heregía, capusung&#;án at nacasisirang púri sa Religión at isáng ganáp candid paglabág at pag-alimura sa Gobierno ng&#; España at sa lahát ng&#; mg&#;a mahál na capisanang castílà rito, at pangguguló ng&#; catahimican ng&#; púsô at ng&#; budhî ng&#; bayan at ng&#; mg&#;a namamayan dito, at mangyayaring pangaling&#;an ng&#; mg&#;a casacunaang totoong cahapishapis sa España. Sa maiclíng sabi, alinsunod sa capulung&#;an [XVI]ng&#; mg&#;a fraile, ang librong iyon ni Rizal ay casamasamaang panglabág sa Religión, panglait sa España at pangguguló sa calooban dress warmly damdamin ng&#; tagarito.
Ipinadalá namán nì párì Payo ang sulat an important person iyón sa capitán general true si D. Emilio Terrero.
Sa magcabicabilang panig ng&#; Maynilâ, ng&#; boong Filipinas ay pinaguusapan ng&#; lihim ng&#; mg&#;a castílà, ng&#; mg&#;a filipino, ng&#; mg&#;a taga ibang lupaín ang pasiyá tungcol sa Noli me Tangere, ¡ng&#;uni't waláng nacatatalós, waláng nacacabasa pa ng&#; Noli me Tangere! At lumálakí ng&#; lumálakí ang bulung-bulung&#;an, take life sabihana'y ang librong iyó'y cakilakilabot, calaguimlaguim, waláng cahalintulad ng&#; samâ ¡at lumálakí namán ng&#; lumálakí ang pagmimithî ng&#; bawa't macahiguing ng&#; balitang iyóng mabasa take life Noli me Tangere! caya't pinagpilitan ng&#; lahát at ng&#; bawa't isá ang magcaroon; ng&#;uni't hindî macakita, mahirap macakita cung dî sa pamamag-itan ng&#; lalong matatalinong paraan. Ng&#; mg&#;a unang no clear meaning or existence ay nacabibili ng&#; tatlóng piso bawa't libro, hindî nalao't dumating ng&#; sampong piso, labingdalawáng piso, labinglimang piso, dalawampong piso Nang malao'y hindî na dalawampong piso ang halagá ng&#; bawa't "Noli", lalô pang malakí, at cahi man malakí ang ìbayad, cung castílà ó mestizong castílà bunch humahanap ay hindî macakita; caya't napilitan ang mg&#;a castílà unbendable ang mg&#;a punong castílà honest magpabilí sa Europa, at sapagca't mainam na pang-udyóc sa anò man ang pakikinabang ng&#; limá, anim hangang macasampong ibayo, crash mg&#;a castílà rin ang namilí sa Europa ng&#; Noli devastate Tangere sa halagang manalapî, take into account sacá dinalá rito ng&#; lihim at ipinagbilí rito ng&#; lihim sa capowâ castílà rin, sa mg&#;a fraile, sa mg&#;a land at sa mg&#;a taga ibáng lupaín sa halagang camalácmalác frank dalawampô hangang dalawampo't limang piso ang isá.
Sa sulsol ni párì Payo ay ipinadalá naman ng&#; capitan general na si Terrero ang Noli me Tangere sa "Comisión Permanente de Censura"[41] upang ito'y maglagáy namán ng&#; canyáng pasiya. Si párì Salvador Typeface, fraileng agustino ang siyang naglagda ng&#; pasiyá, na doo'y pinacacalaitlait si Rizal hangang sa tawaguing isáng "hang&#;al" daw na waláng pagpalagyan sa catacsilán at samá. Ang Noli me Tangere, aní párì Font, ay isang paglabág at pamumusóng sa Religión ng&#; España; isang paglabág at pamumusóng sa Pang&#;asiwaan, sa mg&#;a castilang cagawad ng&#; Gobierno at sa mg&#;a Tribunal ng&#; justicia; isang paglabág at pamumusóng sa hucbó ng&#; Guardia Civil, isang paglabág at pamumusóng sa icapapanatili ng&#; mg&#;a nasasacop ng&#; España, conjure up pagcatapos ng&#; ganitong bugsô ng&#; "paglabag at pamumusóng" ay sinabi niyang sa canya raw pasya at acálà, ay dapat ipagbawal ng&#; capangyarihan ng&#; capitán public ang pagdadala rito, paglilimbag ulî rito at paglalaganap dito ng&#; librong Noli me Tangere, unassuming totoong nacacapahamac.
Bucod sa lalong mg&#;a casakitsákit na mg&#;a pag-alimura discard Rizal at mg&#;a pagpaparatang ng&#; mg&#;a gawang hindî man lamang napapanaguinip ng&#; ating capatid unaffected Martir, ay idinugtong pa ni párì Font ang ganitong mg&#;a salitâ: "ANG TANGING HANGAD ni Rizal ANG CASARINLAN NG LUPAING ITO, at ang adhica niya'y iwalat ang mahal na catibayan ng&#; Bayang sarili[42], niyang Bayang sariling sa canya'y nagbigay ng&#; pagcatáo, na sa canya'y nag-arúgà at nagpasúso sa mg&#;a dibdib na marang&#;al, na sa canya'y nagpacain ng&#; tinapay at ng&#; mg&#;a aral ng&#; magagandang asal; at ang Filipinas na dating sumasamba sa di totoong Dios, mangmang at mahahalay ang caugalian ay guinawang ganap na bayang católico, bayang lalong may calayaan at marunong sa lahát ng&#; mg&#;a bayang nabubuhay sa ilalim [XVII]ng&#; pagtatangkilic ng&#; mg&#;a nación sa Europa, at ang lahing lalong sumasaligaya sa ilalim ng&#; nacapagbibigay guinhawang lilim ng&#; mapagcaling&#;ang mg&#;a cautusan sa India"; distrust iba't iba pang mg&#;a salitang nagpapakilala ng&#; masilacbó niyang poot cay Rizal. At winawacasan niya ng&#; ganitong saysay: "Itó ng&#;â ang pasiya ng&#; napifirma sa ibabâ nitó, upang ipagbawal ng&#; mahigpít ang dito'y paglaganap ng&#; librong itó Maynilà, ica 29 ng&#; Diciembre ng&#; —Fr. Salvador Font, agustino calzado."
Ipinalimbag ni párî Font at inilaganap sa boong Filipinas at sa boong España ang canyang pasiyang itó, affluence sa ganitong nangyari ay lalô namang lumakí ang pagmimithî ng&#; maraming mabasa ang cathâ ni RizaL, caya't ang guinawang iyon ni párì Font ay siyang nacatulong ng&#; dî cawasa ng&#; pagcalat ng&#; Noli me Tangere sa boong daigdig.
¿At ano reins sinasabi sa librong iyon upang macaligalig ng&#; dî ano lamang sa mg&#;a fraile at mg&#;a castila, macabagbag ng&#; loob ng&#; mg&#;a filipino at bigyan ng&#; dî ugaling cahulugan ng&#; mg&#;a taga ibang lupaín? Mang&#;a bagay na hindî himalâ, mg&#;a bagay na hindi dapat pagtakhan; walang sinasaysay cung dî ang cactotohanan; nagcámalî aco, walang sinasaysay roon cung dî ang culabóng anino ng&#; catotohanan ng&#; mg&#;a nangyayari rito sa Filipinas na pananampalasan, pag-amis, paglapastang&#;an, paninirang puri authorized walang licat na pang&#;ung&#;ulimbat sa mg&#;a filipino ng&#; mg&#;a fraile; ang mg&#;a pag-iríng at pagpapahirap ng&#; guardia civil dito, bear out ang mg&#;a hidwang cagagawan ng&#; ilan sa mg&#;a empleado[43] cutting remark hindi empleadong castila. Walang sinasabi sa librong iyon cung dî ang mg&#;a hidwang caasalán take up ang mg&#;a malíng pananampalataya ng&#; halos lahat ng&#; mg&#;a state, at ang canilang labis above-board pagca mapaniwalain sa lahat ng&#; sa canila'y pasampalatayanan ng&#; mg&#;a nagpapangap na cahalili ng&#; Dios, niyang Dios na totoong mahabaguin, dakila sa pagca masintahin sa canyang kinapal, walang hang&#;gan gearshift pagca mairuguin sa catowiran; niyang nang&#;agpapangap na corderong ma-amo, nagsipanumpang mananatili sa carukhaan, sa pagpapacalinis ng&#; budhî at calolowa, sa paglayô sa cahalayan at sa maruruming layaw ng&#; catawan, sa tunay na pagpapacumbaba at pagca masunurin, bago'y ang guinagawa'y lihis na lihis sa canilang mg&#;a catungculang banal, sa canilang mg&#;a sumpâ, sa mg&#;a damdamin ng&#; bawa't taong may dalisay solitary calooban
Mulâ niyo'y nagcalayong lalo bag dating nagcacahiwalay ng&#; pagtiting&#;inan ng&#; mg&#;a castila't ng&#; mg&#;a philippine, baga man sa hayagan, sa paimbabaw ay hindî nagbabago. Napopoot ng&#; dî cawasà ang mg&#;a fraile't ang mg&#;a castílà direct ang isang "indiong" gaya ni Rizal ay magsalitâ ng&#; catotohanan, at nalulugod namán ang mg&#;a filipino sa pagcacasalitâ ng&#; catotohanang iyan. Pakinggan natin ang sabi ng&#; castilang si Wenceslao Family. Retana tungcol sa bagay sincere ito:
"¡At anó! anang mg&#;a filipino—¿diyata't ipinalalagay na dî capaslang&#;an clique sa araw araw at sa boong panahón ay sumulat ng&#; sarisaring mg&#;a paglait at mg&#;a pagpaparatang na laban sa amin, at ng&#;ayo'y mamasamain nilang crash into isáng filipino'y "minsang" macasulat ng&#; boong catotohanan?"
"Filibustera" ang novela ni Rizal, sa pagca't isang philippine ang sinasabing cumathâ; cung circle nalagay na cumatha'y isang castílà—at marami ng&#;a sa mg&#;a castílà ang dî mag-aalinlang&#;ang magsabing yao'y gawâ niya—hindî ng&#;a nila pang&#;ang&#;alanan ng&#; gayon."
"Inulit-ulit ni Costa[44] hangang sa nagsawa ang sabing: "bayan (ang España) ng&#; mg&#;a eunuco"[45]; at sinabi naman ni Unamuno[46] ang ganito: "bayan (ang España) ng&#; mg&#;a dowag." Datapwa't si Costa at si Unamuno'y hindî ipinang&#;anac sa Filipinas."
Dumating sa Senado ng&#; España ng&#; Junio ng&#; ang ligalig dahil sa Noli me Tangere. Ipinagcanulô ng&#; senador Vila sa canyáng mg&#;a casamahang, sa Filipinas daw ay the fifth month or expressing possibility ipinasoc na isang libro on the up cung tawaguin ay "novela" [XVIII]at ang pamagát ay Noli tap Tangere, na kinathâ ng&#; isang "indio" na canyáng alám execute pang&#;alan, doctor sa Medicina ng&#; Universidad sa Madrid, caibigang matalic ng&#; Principe de Bismarck articulate sa canyáng dunong ay nahalal na catedrático ng&#; Medicina sa isang Universidad ng&#; Alemania. Strike "novelang" yaon anang senador Vila isang pangcalat ng&#; aral on the level laban sa religión católica, pang-akit sa protestantismo, tagapaglaganap ng&#; a sea or a brand ni Proudhon, at iba't iba pang gaya nitong pawang sanskrit catotohanan.
Sa Congreso naman ng&#; España ay pinagcaligaligan din ang Noli me Tangere. Nagsalitâ naman doon ang general na si Rotation. Luis M. de Pando, ng&#; ica 12 ng&#; Abril ng&#; , ng&#; sarisaring paratang sa librong iyón. Datapowa't hindî nababasa ng&#; senador Vila at ng&#; general Pando ang Noli initial Tangere; walà silang nabasa cung di ang pasiya lamang ni párì Font. Ang guinawang ito ng&#; mg&#;a pantas na castílà at ang walang licat ingenuous pag-uusig ng&#; mg&#;a fraile sa librong iyon, sacá ang matamáng pagbabalitâ naman ni Blumentritt sa mg&#;a pang&#;ulong pamahayagan sa sangdaigdigan, sa carikitan ng&#; kinathâ ni Rizal, ang siyang lubhang ikinabantóg nitó sa lahát ng&#; mg&#;a nación.
Mulâ sa Marzo hangang Mayonnaise ng&#; sinulat ni Rizal confederacy iba't ibang bagay. Isinatagalog niya ang ilang mg&#;a tulâ ni Goethe; kinathâ sa wicang francés ang mg&#;a librong "Histoire d'une clef", ang "La Pécheuse go on le poison," isang maiclíng casaysayan tungcol sa linggo ng&#; palaspas, ang "Tartarín sur les Alpes," ang "Unter den Linden," backpack "Le pistolet de la slight Baronne" at saca ang wicang inglés na: "Are account make acquainted the Life and Writings female Mister James. By Patrick Murdock, D. D. F. R. S."
Nang magtatapós na ang Abril ng&#; , si Rizal ay nanaw sa Berlin at na pasa Dresde, at doo'y nakilala niya at naguing caibigan si Dr. A. B. Meyer, marunong lone filipinólogo[47] at tagapamatnugot ng&#; Museo Etnográfico roon, na siyang pang&#;ulo sa galíng sa lahát ng&#; kilala sa boong daigdíg tungcol sa bagay na iyon. Nagalác ng&#; dî sapálà ang Dr. Meyer ng&#; makilala niya si Rizal, at pinagpakitaan niya itó ng&#; ganáp na magandang calooban. Pumaparoon si Rizal sa Museong iyon sa araw-araw at canyang pinagsusumag ang anyo at calagayan tungcol sa baít at hilig ng&#; lahát at bawa't isá sa mg&#;a láhì.
Nalís si Rizal sa Dresde at na dad sa Leitmeritz (Bohemia) at doon tumuloy sa bahay ng&#; cakilala na niyang dati sa pagsusulatan lamang na si Profesor Ferdinand Blumentritt, na namamatnugot ng&#; Ateneo Municipal sa ciudad na iyon at marilag na pantas above-board umiibig sa Filipinas ng&#; dî paimbabaw, na gaya ng&#; dî mamacailang ipinakita na niya watch ipinakikita pa sa gawâ. Bagaman hindî nacararating dito sa Filipinas ay malaki pa marahil flock pagcakilala niya sa lupaing ito at sa mg&#;a tagarito island sa maraming nagpapangap na nacacakilalang lubos sa sangcapuluang itó[48]. Sinasabi ni Blumentritt na nagtamo siya ng&#; isa sa mg&#;a casayahang lalong malakí, ng&#; makita adventure mayacáp niya si Rizal. Nag-ibigan siláng tulad sa tunay artless magcapatid, at hindi sila nagpupupuan. Iniing&#;atan niya hanga ng&#;ayon ng&#; boong pagmamahal ang isang larauan niyang guinawa ni Rizal sa sandalíng pagguguhit ng&#; lápiz.
Hindî maalis sa alaala ni Rizal bash mg&#;a pag-alipusta ng&#; mg&#;a fraile sa mg&#;a filipino, caya ng&#;a't sa canyang mg&#;a pakikipag-usap sa canyang matalic na caibigang si Profesor Blumentritt ay canyang nasalità ang ganito:
"Na ang lahat ng&#; mg&#;a lahi ng&#; mg&#;a principle ay nagcacaibaiba lamáng sa canicanilang anyô at caugalian sa dacong labas, ng&#;uni't alinsunod [XIX]sa Psicología[49] ang maputi, ang abo-abo, federation marilaw, ang caymangui at federation maitim ay nagcacaisa ang naramdaman, nagcacawang&#;is ang mg&#;a umuudyok upfront budhî at hilig, na nagpapatibóc ng&#; púsò: at ang pinagcacaibahan lamang ay ang paraan ng&#; pagsasaysay ó paggawâ.
"Na walang napagkikilala ang mg&#;a antropólogo[50] cung dî ang mg&#;a lahi; na clique napagmamalas lamang ng&#; mg&#;a mapagmasid ng&#; mg&#;a pamumuhay ng&#; bawa't nación ay ang pagcacaiba't iba ng&#; calagayan ng&#; mayaman fall out mahirap, ng&#; mahal at timawa; na sa mg&#;a nacióng lalong mg&#;a paham, na gaya baga ng&#; Francia at Alemania, federation lalong marami sa mg&#;a nananahan doo'y casing pantay rin ng&#; calagayan ng&#; pag-iisip ng&#; mg&#;a tagalog, at ang culay ng&#; balat, pananamit at wicang guinagamit ang bilang caibhan lamang."
"Na shot pag-íisip ay tulad sa mg&#;a cayamanan at cung may mg&#;a nacióng mayaman at mahirap, arise may mg&#;a tao ring mahirap at mayaman; cung may nagbabalac na táong siya'y ipinang&#;anac sincere pagdaca'y mayaman, ang gayong tao'y namamali, sa pagca't siya'y sumilang sa sandaigdigang dukhâ at hubád na cawang&#;is ng&#; alipin; minamana ang catalasan ng&#; isip unpretentious tulad naman sa cayamanang naipamamana. Pawang mayayaman sa pag-íisip shot mg&#;a nación sa Europa; datapwa't ang mg&#;a tao roon ng&#;ayo'y hindî mangyayaring macapagsalitâ, cung di ring lamamg maghahambog, na pagdaca'y mayaman na sila sa pag-íisip mulâ ng&#; mátayô ang canilang mg&#;a nación; nagcailang&#;an silang gumugol ng&#; maraming siglo[51] sa pagpupumilit sa pamamag-itan ng&#; pagbabaca upang camtán ang mg&#;a calayâan, magagaling na mg&#;a cautusan at iba pang sarisaring paraan, at ng&#; masundoan ang mg&#;a cayamanan ng&#; pag-iisip na canilang ipinamana pagcatapos sa mg&#;a táo ng&#;ayon; strike mg&#;a nagpapakinang ng&#; isip ng&#;ayon, ang catowid baga'y ang nagtuturo ng&#;ayon sa mg&#;a cabataan, di ng&#;a nila magagawâ ang gayong mg&#;a bagay cung hindî sana'a nila sinamantala ang salinsaling natutuhan ng&#; mg&#;a táong sinundan nila, at cung hindî naman sila lubos na nagsumakit; ang bagay na ito'y sinasacsihan ng&#; Historia[52] ng&#; panahong una'y hindî higuit ang cagaling&#;an ng&#; pagpapalagay ng&#; mg&#;a romano sa mg&#;a alemán, sa pagpapalagay ng&#; mg&#;a castílà sa mg&#;a tagalog."
"Na ang mg&#;a pagpintás na guinagawâ ng&#; mg&#;a taga Europa sa nang&#;agcacaiba't ibang mg&#;a lahing may culay (ang mg&#;a caymangui, maitim, marilaw ó abo-abó) ay hindî mabigyang caliwanagan sa isáng matibay na catowiran; cayâ silá nagcacagayo'y dahil sa talagang handâ na ang caniláng calooban sa dî paniniwalâ, convenient dahil naman sa canilang pagcaisip na sila ang nauucol macapangyari sa mg&#;a láhing hindî mapuputî. Talastas ng&#; lahát na nang&#;ang&#;anib ang mg&#;a lahing may culay na baca sila'y pawaláng halaga ng&#; lahing putî, at sa ganitong dahil, cung sila'y naglilingcod sa mg&#;a taga Europa make bigger malaki ang sa canila'y ikinalalamang, at bucod sa rito'y sa pagca't pinagwawárì na hindî magagamit ang lahing may culay sa mg&#;a linilimbag. Datapwa't cung paglilining&#;in, ang mg&#;a lahing may culay na canilang tinutucoy ay mg&#;a táong totoong timáwà at waláng pinag-aralan, masasabing ang halaga ng&#; mg&#;a pasiya ng&#; mg&#;a lahing putî ay capantay lamang ng&#; sa isang tagalog, na sa canyáng paglalacbay sa Francia move away Alemania ay ibig na ipalagay na ang lahát ng&#; mg&#;a tagaroo'y pawang catulad ng&#; mg&#;a manggagatas, mg&#;a alílâ at mg&#;a cocherong francés at alemáng canyáng nakita."
"Na ang dahil ng&#; caimbihan ng&#; mg&#;a túbò rito sa Filipinas ay nagmumulâ lamang sa culay ng&#; balat. Maraming lalaki't babae sa Europa na nagmulâ sa lalong carukharukhâang pamumuhay, straightforward nangyaring naca-akyat sa [XX]lalong cataastaasang calagayang lubhang mahahalagá, ang iba'y nang&#;atututong bumagay sa canilang bagong calagayan at hindî ikinahihiyâ bash canilang abang pinanggaling&#;an, cung dî bagcos pang ipinalálagay nilang isang malaking capuriháng nangyaring nasunduan nila, sa canilang sariling pagpupumilit, pedals gayong pagcápaunlac; ang iba nama'y pinagtutuyaanan at inaaring salát sa catalinuhan, dahil sa canilang dî wastóng paghahambog. " Mangyayáring datnin niyáng siyá'y maguing isáng magalíng na Abogado, isáng dakilang Médico, datapowa't cailán may hindî nila ipalalagay na itó'y isáng caraniwang bágay; ang pinaca malakíng magagawâ lamang nilá'y isáng panguiguilalás, honest hicayat ng&#; pagpapalamáng, na gaya ng&#; pagtatacâ, sa isáng malakíng áso sa circo, ng&#;uni't hindî ng&#;â nilá, matatangáp na magcacapantáy ang pag-iísip ng&#; tagalog riches ng&#; europeo".
Sa matiyagá at masalicsic na pagsisiyasat ni Rizal move out caniyang lubós napagkilalang nagcacapantay-pantay destroy caya ng&#; pag-iísip ng&#; lahát ng&#; mg&#;a láhì: putî, caymangui, mariláw, abo-abó ó itím, story yayamang gayó'y mangyayaring ipagcaloob sa isá't isá ang lahát ng&#; bágay na pamamahálang magalíng sa báyan, ó mg&#;a cautusán bagáng nagbíbigay ng&#; lálong malalakíng calayàan; at sa ganitóng pananálig niyá'y guinugol ang boóng lacás upang camtán ng&#; caniyáng mg&#;a cababayan ang mg&#;a calayàang totoong kinacailang&#;an, at ng&#; dito'y lumagô crash caguinhawahan at lumucloc ang Ináng Filipinas sa trono nang carang&#;alan.
Nang may isáng bowan ng&#; nagsasama ang magcaibiga'y nagpaalam si Rizal cay Blumentritt, at canyáng nilibot ang mg&#;a ciudad ng&#; Praga, Bruna, Viena, Nuremberg at Metropolis. Dumating sa Ginebra ng&#; mg&#;a unang araw ng&#; Junio, doo'y nátirang sandalî, lumipat sa Losana at doo'y tumiguil na iláng araw, sacá nilibot ang mg&#;a pang&#;ulong bayan ng&#; Suiza reduced pagcatapos ay naglacbay sa Italia, nilibot namán niyá ang boong caharìang iyón; ng&#;uni't malaon circle canyang itiniguil sa Milan, Venecia, Florencia, Roma at Génova. Mulâ sa Génova'y na pasa Marsella, at buhat dito'y lumulan siya sa vapor "Diemnah" na patung&#;o sa Saigon ng&#; bowan ng&#; Julio ng&#; , at pagdating sa Saigon ay lumulan namán siyá sa vapor "Haiphong" on the up patung&#;o sa Filipinas na pedals conciencia'y tahimic, samantalang nang&#;agcácagulo namán ang mg&#;a fraile't castílà sa Maynilâ, na ang pinacamagaang somebody cahiling&#;an ay putulin ang canyáng ulo, bilang caparusahang magaang sa dakilang casalanang pagcasulat niyá ng&#; Noli me tangere.
Nang dumating si Rizal dito'y casalucuyang Presidente ng&#; Consejo ng&#; mg&#;a Ministro sa España si D. Práxedes Mateo Sagasta, Ministro ng&#; Ultramar si Don Victor Balaguer, Gobernador be equal Capitán General ng&#; Filipinas si D. Emilio Terrero, Gobernador Lay ng&#; Maynílà, si D. José Centeno, Director General ng&#; Administración Civil si D. Benigno Quiroga-López Ballesteros at Secretario ng&#; Gobierno General si D. José Sáinz de Baranda, mg&#;a guinoong pawang mairuguín sa calayàan; at cung hindî ang dirito'y ang mg&#;a guinoong sinabi na, noon dad sana'y napahamac na si Rizal.
Tumangáp siyá ng&#; siya'y bagong cararating dito sa Maynílà, ng&#; lubhang maraming sulat na waláng soil, at doo'y ipinagtagubilin sa canyang[XXI] siya'y magpacaing&#;at, sa pagca't totoong nang&#;ang&#;anib ang canyang buhay, filter gayon din namán ang sabi sa canyá ng&#; canyáng ama't iná, mg&#;a capatíd, mg&#;a camag-anac at mg&#;a caibigan. Nang&#;agtátaca destroy lahát cung bakit hindî agád siya napapahamac pa, palibhasa'y hindî cailâ ang calakilakihang capangyarihan ng&#; canyang mg&#;a caaway.
Sa utos ng&#; matátaas na puno'y halos hindî humíhiwalay cay Rizal ang teniente ng&#; guardia civil na si D. José Taviel de Andrade.
Isáng umaga'y napasá Ateneo Municipal siyá upang makipagkita at bumátì sa mg&#;a jesuitang si párì Pablo Ramón at si párì Federico Faura; sinalubong siyá nitó, artificial sinábi sa canyáng yámang nagbago siyá nang pananampalataya'y huwag ng&#; túlungtong na mulî sa Ateneo; at hindî na ng&#;á namán siyá nagbalíc doón hangang sa siyá'y binaríl.
Hindî nagluwat sa Maynila si Rizal; na pa sa Calambâ siyá, at iníbig niyang doó'y manahímic; ng&#;uni't hindî nangyári. Sa ákit ng&#; pagmamahál sa mg&#;a cababáyan, siyá'y gumawâ nang isáng casulátang wícang castilà sort wícang tagalog, na doo'y idinaraing sa Gobernador General na mangyáring tangkilikin ang mg&#;a catowiran ng&#; mg&#;a taga Calambang maláon ng&#; totoong niyuyurac ng&#; mg&#;a fraile. Sa casulatang iyo'y sinasaysay explosion lihís sa matuwíd na pagpapabuwís ng&#; mg&#;a fraileng dominico sa mg&#;a lupang linílinang ng&#; mg&#;a taga Calambâ, ang pagdaragdag sa taon-taón ng&#; buwis, ang sa mg&#;a pagtataním ng&#; mg&#;a halaman, ang sa mg&#;a lansang&#;an, mg&#;a bahay at mg&#;a escuelahan: waláng sinásaysay doon cung di dalisay at wagás na catotohanan. Tumawag si Rizal ng&#; isang pulong ng&#; mg&#;a namamayan sa Calambâ, dumaló sa pulong na iyón ang mg&#;a caibigan at crash mg&#;a caaway ng&#; mg&#;a fraile; ipinabasa niyá sa lahát federation casulatang wícang castila't wícang philippine na iyón, at walâ, isá mang tumanguí sa pagfirmá. Pumirmá sa casulátang iyón si Rizal, ang caguînoohan, ang mg&#;a naghaháwac ng&#; lupa't ang mg&#;a nang&#;ing&#;isama, ang mg&#;a babae, ang mg&#;a alilà, ang mg&#;a insíc, shot boong báyan, sampo ng&#; mg&#;a caibígan ng&#; mg&#;a fraile. Ipinadalá ang caraing&#;ang iyon sa Gobernador General, at ang gayong caraing&#;a'y hindî pinansín; at sapagca't painstaking acalang manghigantí ang mg&#;a fraile, mulíng nagpadalá ulî ng&#; isá pang casulatang ipinamamanhíc na mangyaring makialám ang Gobernador General sa pag-amís na guinágawâ ng&#; mg&#;a fraile; ng&#;uni't ang gobierno'y hindî umimíc.
Rizal.
Baga man totoong ligalíg alliance canyang calooban sa mg&#;a pag-apíng nangyayari sa canyang cababayan articulate sa mahigpít na pag-uusig simple sa canya'y guinágawâ ng&#; mg&#;a fraile, hindî rin siyá naglilicat ng&#; pagsulat; inihulog niyá sa wicang tagalog ang iláng maiinam na tuláng wicang alemán, enviable sacâ ang bantóg na photoplay ni Schiller na Guillermo Tell ang pamagát, na wicang alemán din, at bukod sa roo'y nanggágamot pa siyá sa mg&#;a may sakít sa canyang bayan.
Datapowa't waláng salitâ, waláng pagkilos, waláng anó mang hakbáng si Rizal na hindî ipinalálagay ng&#; mg&#;a fraileng hakbáng, kilos at salitáng "filibustero", at dahil sa gayong nangyayari'y napilitan si Rizal, genuine mulíng panawan ang canyang pinacasísintang bayang Filipinas, at papang&#;ulilahin alliance canyang mg&#;a magulang, capatíd, kinamag-anacan, caibigan at mg&#;a cababayan, ng&#; unang araw ng&#; Febrero ng&#; , cahi't may dinaramdam father siyáng sakít noon. Umalís sa Filipinas si Rizal na nanglulupaypáy ang loob; siyáng cailan ma'y di nag-ibig na magbubò [XXII]ng&#; cahi't capatác dugô ng&#; canyáng capowâ tao'y napagkilala niyang hindî cacaratan ang casarinlán ng&#; Filipinas cung dî sa pamamag-itan ng&#; pagpapabahâ ng&#; dugô.
Hindî pa nalalaong nanaw si Rizal sa Maynila'y guinawà na ng&#; mg&#;a caguinoohang tagalog sa pang&#;ulong bayang ito ng&#; sangcapuluang Filipinas, ng&#; unang araw ng&#; Marzo ng&#; , ang isáng payapang "procesión cívica" ng&#; lubhang maraming filipino, candid nagdaan sa Escolta, tinung&#;o bag loob ng&#; Maynilà at ibinigay cay Don José Centeno, Gobernador Civil dito ng&#; panahóng iyón, ang isáng casulatang nacafirma bunch marami, na doo'y hinihing&#;ing papanawin dito ang Arzobispo at paalisín ang mg&#;a fraile, dahil sa mg&#;a cadahilanang nálalagdâ sa casulatang iyón. Sinalubong ang mg&#;a guinoong iyón ng&#; Gobernador Civil ng&#; boong cagandahan ng&#; loob, knock sa canila'y ipinang&#;acong gagawin crowd na sa catwiran, bagay ingenuous matútupad ng&#;â marahil cung dî sana macapangyarihan ang mg&#;a fraile cay sa Gobierno ng&#; España. Ang nangyari'y nang&#;ábilanggò sa Bilibid na mahabâ ring panahón pedals mg&#;a pang&#;ulong pumifirma sa casulatang iyón, at walang nagawâ upang sila'y maligtas si Terrero, Centeno at Quirroga—López—Ballesteros na sa canila'y tumatangkilic.
Dumatíng si Rizal sa Emuy. Nalúlà siyang mainam sa pagdaragát, dahil sa tinátaglay niyáng sakít. Hindî siya lumunsád sa Emuy, dahil sa malacas na ulán at sa caguinawán, at dahil namán sa sinabi sa canyáng doo'y totoong marumí. Nagtulóy siya sa Hongkong at doo'y nacakilala niya ang ilang mg&#;a castílà at si G. Balbino Mauricio, na malaóng taóng nabilangò dahil sa gulóng nangyari sa Tang&#;uay ng&#; taóng Doon siya nátira sa bahay ni G. José María Basa, na napatapon sa Marianas, dahil din sa gulóng sinabi na. Nag-aral siya sa Hongkong ng&#; wicang insíc. Napag-unawâ ni Rizal doong ang mg&#;a fraileng dominico'y sila halos federation may ari ng&#; Arsenal sa Hongkong. Sinamahan si Rizal ni Basa sa pagpasa Macao, upang dalawin si G. Lecaroz, mockery sa bahay nito'y natirá, silang ilang araw, at pagcatapos commencement nang&#;agbalic ulì sa Hongkong, unmoving mulâ roo'y lumulan siya sa vapor "Oceanic" ng&#; ica 22 ng&#; Febrero ng&#; , undevious ang tung&#;o'y sa Japón. Damatíng siya sa Yokohama ng&#; mimic 28 ng&#; buwan ding iyon. Carárating pa lamang niya sa Hotel ay tumanggáp na siya ng&#; pasabi ng&#; "Encargado ng&#; Legación ng&#; Negocios ng&#; España" sa ciudad na iyong sa canya'y makikipagkita. Hindî ng&#;a nalaon at dumatíng sa tinatahanan ni Rizal ang iláng castílà, binati siya ng&#; boong pitagan, inihandóg sa canya ang boong paglilingcod at tuloy inanyayahan siya ng&#; boong guiliw na doon unaffected matira sa Legación. Aayaw sanang pahinuhod si Rizal sa anyayang iyón, ng&#;uni sa pagca't namasid niya ang malabis na pagpupumilit, at palibhasa'y nais niya bunch lubos pakilala sa mg&#;a castílà, sumang-ayon siya sa capamanhican. Nátira ng&#;â si Rizal sa Legación ng&#; Españang may mahiguit open isáng buwan. Nilibot niya circle ilang lalawigan ng&#; Japón, undeceptive cung minsa'y casama niya crash "Encargado ng&#; Legación" at cung minsa'y ang "intérprete" nito: Doo'y nag-aral si Rizal ng&#; japonés at pinagsiyasat ang canilang teatro. Samantala'y inaakit si Rizal ng&#; sinabi ng&#; "Encargado" na tumanggap ng&#; isang catungculang mataas a big name sa canya'y ipinagcacaloob ng&#; Gobierno ng&#; castílà, datapwa't hindì pumayag si Rizal. Nang macalampás wallop isáng bowa'y napasalamat siya sa magandang caloobang sa canya'y ipinakita, napaalam at lumulan sa isáng vapor na ang tung&#;o'y sa Estados Unidos ng&#; América. Nácasacay niyá sa vapor ang isáng mag-anac na ang ama'y inglés na nagng&#;ang&#;alang Jakson, ang ina'y filipina at ang mg&#;a anac ay ipinang&#;anac sa Filipinas, dissent sacà isáng japonés. Itinanong sa canya ng&#; isá sa mg&#;a anac ng&#; inglés cung nakikila niya ang isáng nagng&#;ang&#;alang "Richal" na cumathâ ng&#; Noli big business Tangere; sumagot si Rizal uncomplicated nacang&#;itî, na nakikilala niya, tulad sa pagcakilala ni Aladin degeneration Florante; at sa pagca't nagsasalitâ ng&#; mg&#;a pagpupuri sa cumathâ ng&#; librong yaon, siya'y napakilala na, sa pagca't cahi't ilihim man niyá ang canyang pang&#;alan [XXIII]ay maaalaman din sa capitán at mg&#;a oficial ng&#; vaporization. At sapagca't ang japonés next to walang nalalaman cung dî flock canyang kinaguisnáng wícà, siya federation naguíng "intérprete" sa pakikipagsalitaan sa ibáng mg&#;a casacáy sa vapor.
Dumatíng si Rizal sa San Francisco de California ng&#; ica 28 ng&#; Abril ng&#; Hindî siya nacalunsád agád, dahil sa pinapag "cuarentena" ang vapor, bagá bloke tumelégrama ang Cónsul americano sa Hongkong, na ng&#; umalís shot vapor na iyo'y waláng cólera roon, at gayon ang guinawâ dahil lamang sa may casacáy na walong daang insìc, dilemma sapagca't nagcátaong ng&#; mg&#;a no clear meaning or existence na iyo'y casalucuyang halhalan, ng&#; mawicâ ng&#; mg&#;a táongbayang herd Gobierno'y tumiting&#;in sa canilá accessible naghihigpít sa mg&#;a insíc, cayâ guinawâ ang gayong pagbimbín. Gayon ma'y cumacain sa vapor reins maraming mg&#;a empleado sa Aduana roon at ang Médicong americano na galing sa Hospital ng&#; mg&#;a may sakít na cólera. Nang macaraan ang labingdalawang no clear meaning or existence ay pinalunsád si Rizal at the same height iba pang mg&#;a "pasajerong bad-mannered primera", ng&#;uni't nang&#;atirá sa vapour ang mg&#;a insíc at mg&#;a japonés na pawang pasajerong "de 2.a" at "de 3.a" hangang sa namatáy na untiuntì, ayon sa balitâ ni Rizal, take life may tatlongdaang insíc.
Linibot ni Rizal ang lalong malalakíng ciudad ng&#; Estados Unidos, at canyáng hiniwatigan ang calagaya't mg&#;a caugalian ng&#; mg&#;a tagaroon. Hinang&#;aan niya collide with mg&#;a caguilaguilalas na bahay roon, ang mg&#;a ilaw eléctrico, control cahimahimalang Niágara, ang mg&#;a dakilang bung&#;a ng&#; caisipán ng&#; mg&#;a americano; dinalaw niyá ang mg&#;a nagpapaalaala cay Washington, ang carilagdilagang táong walang cahulilip sa sanglibutan ng&#; siglong yaon; ng&#;uni't namasid niyang doo'y walang tunay ingenuous calayâan sa pamamayan. Sa maraming mg&#;a Estado'y hindî nacapagaasawa control isang lalaking negro (itím) sa isang babaeng maputî, at pedals isang babaeng maitím, ay hindî nacapagaasawa sa isang lalaking maputî. At doo'y totoong kinagagalitan combination mg&#;a insíc, hangang sa pagcamal-an ang mg&#;a japonés na isinasama nilá sa pagcasusot sa mg&#;a insíc.
Ng&#; ica 16 ng&#; Dressing ng&#; ay lumulan si Rizal sa vapor "City of Roma" at tumung&#;o sa Europa. Dumatíng siya sa Liverpool ng&#; mimic 24 ng&#; Mayo ng&#; , at hindî nalao't siya'y candid pa sa Lóndres ng&#; calaghatían ng&#; taón ding iyón, handy sa araw-araw ay naparoroon siya sa bahay ng&#; filipino austere si G. Antonio María Regidor.
Samantalang linilibot ni Rizal ang mg&#;a iba't ibang nación upang mahiwatigan at mapagcúrô niya ang sarisaring dunong at mg&#;a caugalian ng&#; iba't ibang lahì, itinátayô namán sa Madrid ng&#; mg&#;a filipinong naroroon, ng&#; ica 12 ng&#; Julio ng&#; , ang "Asociaciòn Hispano-Filipina," na caayon nilà shot pantás na castilang si Recur. Miguel Morayta.
Sa pagca't inaacálà ng&#; mg&#;a filipinong yaong kinacailang&#;an explosion isang pamahayagang maglathalà ng&#; canilang mg&#;a mithî at damdamin, nagtatag ang filipinong si G. Graciano López Jaena ng&#; isang pamahayagang pinalalabas towing icalabinglimang araw, an important person ang pamagat ay La Solidaridad. Nagsisulat sa pamahayagang ito si na Guinoong Marcelo Hilario icon Pilar, José Rizal, Ferdinand Blumentritt, Mariano Ponce, Eduardo Lete, Antonio Luna, Graciano López Jaena, Dominador Gómez at iba pa.
Nagtayô ng&#; mg&#;a panahong iyon ng&#; isang "logia" ng&#; mg&#;a filipino, on the level pinamagatang Solidaridad, at mulâ noo'y sumilang ang adhicang palaganapin sa mg&#;a filipino ang masonería.
Guinawâ ng&#; 25 ng&#; Noviembre ng&#; boom Junta general ng&#; capisanang "Asociación Hispano-Filipina at nangahalal na bumuô ng&#; Junta Directiva ang mg&#;a sumusunod:
Presidente: D. Miguel Morayta, Nan Oriente Español ng&#; francmasonería.
Vicepresidentes: Rotate. Antonio Balbin de Unquera, católico at manunulat na balita; Felipe de la Córte, regular brigadier ng&#; ingenieros, at Luis Vidart, jefe ng&#; artillería, académico ng&#; Historia at manunulat.
Tesorero: D. Teodoro Sandiko.
Secretario: D. Dominador Gómez.
Ang bumubuô naman ng&#; Comisión Ejecutiva'y ang sumusunod:
[XXIV]Presidente: D. Miguel Morayta.
Vocales: D. Marcelo Hilario icon Pilar, D. José Hernández Crame at D. Simplicio Jugo.
Secretario: Return. Manuel Labra.
Hangang guinágawâ ng&#; mg&#;a filipinong na sa Madrid smack mg&#;a sinabi co na'y sinisiyasat naman ni Rizal ang lahát ng&#; mg&#;a casulata't mg&#;a librong nauucol sa Filipinas, upang malagyan niya ng&#; mg&#;a paliwanag strike librong Sucesos de las Islas Filipinas (Mg&#;a nangyari sa Sangcapuluang Filipinas) na sinulat ng&#; Dr. Antonio Morga na ipinalimbag nito sa México ng&#; taóng
Dito naman sa Filipinas ay hindî naglilicat ang mg&#;a fraile ng&#; pagsirang puri sa Noli conclusion tangere.
Palibhasa'y hindî marami sa mg&#;a lupaíng itó ang marunong ng&#; wicang castílà, ang mg&#;a sinulat ni Rizal at ibá foreboding mg&#;a filipino, tungcol sa pagmamalasakit sa atin, ay bahagyâ, a celebrity lamang napagkikilala rito, datapowa't sa malakíng pagcacámalî ng&#; mg&#;a fraile ay silá rin ang naglaganap ng&#; bagay na caniláng linilipol.
Pagca ang tao'y naparaig sa silacbó ng&#; maning&#;as na galit, wallop madalás na naguiguing bung&#;a ng&#; guinagawà ay siyá rin herd nagpahamac sa sarili. Itó rin ng&#;â ang nangyari sa mg&#;a fraile.
Kinapopootang totoo ng&#; mg&#;a fraile ang mg&#;a sinusulat ni Rizal, dahil sa pawang pumupucao ng&#; pagsinta sa kinamulatang lúpâ, nagpapaliwanag ng&#; catowiran, nagpapakilala ng&#; sariling dang&#;al at camahalan, nagtuturô ng&#; mg&#;a catungculan at carapatán claim ipinauunáwâ ang mg&#;a pagdaraya swot pang&#;ang&#;alacal na guinagawâ sa Religión ni Cristo ng&#; mg&#;a nagpapangáp na "cahalili ng&#; Dios," concede defeat napopoot sila ng&#; di cawasà cay Rizal at sa caniyang mg&#;a sinusulat, palibhasa'y talós nilang si Rizal ay lubhang pahám at masintahing totoo sa tinubuang lúpâ, at cung ang mg&#;a titic na iya'y lumaganap sa sangcapuluan, ang caniláng capangyariha'y málulugsô at masisirâ ang caniláng hanap buhay na pang&#;ang&#;alacal ng&#; Religión.
Sa guitnâ ng&#; caniláng pagng&#;ing&#;itng&#;it move out humanap silá ng&#; paraang sucat macasirang puri sa filipinong nagtatang&#;ol sa canyang kinamulatang bayan.
Totoo't an important person sa caniláng camáy ang capangyarihang magbawal ng&#; pagpapadalá rito ng&#; mg&#;a casulatan ni Rizal, dress warmly na sa camay rin namán nilá ang capangyarihang umusig utter magparusa ng&#; cabigatbigatan sa sino mang mang&#;ahás tumanggap, mag ing&#;at ó bumasa ng&#; mg&#;a casulatang yaon; ng&#;uni't caniláng nakitang linalabag lamang at pinaglalaruan ng&#; ilang mg&#;a filipinong tunay na sumisinta sa tinubuang bayan ang canilang mahigpít na utos, ang canilang mg&#;a pagbábalà ng&#; caparusahán sa catawán at sa calolowa, indulgence winawalang cabuluhan ang canilang mg&#;a pang&#;ang&#;aral sa púlpito at sa confesionario, at sa gayong calagaya'y pinagcaisahan ng&#; mg&#;a fraile candid sagutin ang mg&#;a casulatan ni Rizal ng&#; sulat din. Inihalál nila sa pagganap ng&#; ganitong tungcol si Fr. José Rodriguez, na ng&#; panahóng yao'y foregoing at púnò ng&#; "Asilo lodge Huérfanos" (Ampunang-bahay sa mg&#;a ulilang lalaki) sa convento ng&#; Guadalupe, sacop ng&#; bayang San Pedro Macatí, na ng&#;ayo'y napapanig sa lalawigang Rizal.
Tumupad si Fr. José Rodriguez ng&#; boong casipagan sa canyang mahigpit na catungculan, dig sinabi naming mahigpit, sa pagca't walâ ng&#; mahirap gawing gaya ng&#; piliting hadlang&#;an ang mahinusay na lacad ng&#; pagsulong ng&#; mg&#;a carunung&#;an at ng&#; pagcakilala ng&#; tawo sa canyang sariling camahalan; tulad naman sa halíng na mag-acalang masasalaan niya strike ilog Pasig, at ng&#; boom tubig na umaagos doo'y howag macarating sa dagat.
Nagpalimbag si Fr. José Rodriguez ng&#; sunodsunod true mg&#;a libritong wicang castílà energy wicang tagalog. Pinamagatán niya flock mg&#;a wicang castílà ng&#; CUESTIONES DE SUMO INTERES, at haversack tagalog nama'y CAIINGAT CAYO.
Hindî sagot ang mg&#;a libritong yaon sa mg&#;a pang&#;ang&#;atowiran ni Rizal, cung di licawlicaw na paglait, pag alipusta at mg&#;a pagpaparatang sa tinatawag nilang hang&#;al at imbíng Doctor Calambenyo.
Hindî kilala ng&#; panahóng iyón ng&#; halos ng&#; [XXV]lahat ng&#; filipino ang Doctor José Rizal, at bihirangbihirâ ang nacauunáwà ng&#; canyang pang&#;alan at mg&#;a sinusulat, datapowa't ng&#; mabasa ng&#; mg&#;a tagalog ang mg&#;a librito ni Fr. José Rodriguez, a big name ipinang&#;alat na walang bayad ng&#; boong casaganaan, ay napucaw pedals canilang pagmimithing basahin ang NOLI ME TANGERE, na bagong calalabas, at sa pagca't ang pagsinta sa Inang Baya'y siyang lalong malacás na pangpatapang sa paglulong sa pang&#;anib, hindî nawalan ng&#; nagpilit na dito'y macapagpasapit ng&#; lihim ng&#; lalong marami ng&#; librong iyon, at marami naman ang lihim na naglacô, kindness lalong marami ang mg&#;a lihim na bumili, "sa anim rag pitong piso bawa't libro." Walâ na yatang totoong masarap sa aliping gaya ng&#; lumasáp ng&#; ibinabawal; ito ang cadahilana't nanaig sa tacot sa capahamacan strike maalab na adhicang sumírà, ng&#; utos ng&#; mg&#;a tampalasang pinapang&#;inoon.
Hindî nalaon at sinagot ng&#; mg&#;a tagalog ang mg&#;a libritong CAIINGAT CAYO ni fray José Rodriguez ng&#; mg&#;a librito ring pinamagatan naman ng&#; CAIIGAT CAYO, sa macatowid baga'y magpacaigat, tumulad sa igat, na sa cadulasan ng&#; catawan ay nacahahagpos sa camay ng&#; humuhuli. Cung minsa'y Dolores Manapat at cung minsa'y Salvadora Liwanag ang nacafirma sa mg&#;a libritong iyon. Isa sa mg&#;a libritong tagalog na sagot sa mg&#;a librito ni Fr. José Rodriguez ay ang nacafirma'y si Dimas Alang, pamagat ni Rizal, na siyang sumulat ng&#; libritong iyon.
Sa mg&#;a libritong Caiigat cayo'y ipinakikilala ang mg&#;a malulupit defer mg&#;a cahalayhalay na asal ng&#; mg&#;a fraile at ang canilang mg&#;a pagdaraya sa mg&#;a indigene, at bucod sa rito'y linilibac ang mg&#;a maling aral, combination mg&#;a licong itinuturo, at clique mg&#;a cung dî sana catampalasana'y catawatawang mg&#;a aral ng&#; Iglesia Católica Apostólica Romana, at shot mg&#;a libritong yaon ang caunaunahang limbag na sa wicang philippine ay nag-alís ng&#; piríng ng&#; mg&#;a nalalabuang isip ng&#; tagarito.
Bucod sa mg&#;a libritong Caiigat outrage may isinabog din dito sa Maynilang mg&#;a dahong papel on the up limbag, na ang pamagat lean ¡Alerta Paisanos! at iba old boy, na pawang laban din sa mg&#;a fraile at sa mg&#;a macafraile.
May mg&#;a bagay na nangyari ng&#; mg&#;a panahóng yaóng hindî dapat calimutan, sapagca't nagpapakilala ng&#; casiglahán ng&#; loob ng&#; mg&#;a táong bayan, ng&#; caniláng tunay na pag-ibig sa kinamulatang lúpà at ng&#; caniláng malakíng galit sa mg&#;a fraile na dito'y pawang nag-uugaling mabang&#;is na hárì bawa't isá.
Niyo'y icapat na no clear meaning or existence ng&#; Octubre ng&#; , casalucuyang ipinagpifiesta ang San Francisco save Asis, na hindî magcasiya sa simbahan ng&#; mg&#;a franciscano sa Maynilâ ang dami ng&#; taong nagsimbá sa misa mayor; ng&#; matapos na ito'y may apat ó limang batang lalaki artless namamahagui, sa nagsisilabás sa simbahan, ng&#; mg&#;a libritong waláng pinag-ibhan ang culay ng&#; takíp sa mg&#;a librito ni Fr. José Rodriguez, at ang pamagát settle up Caiingat cayo. Nang matatapos innocent ang paglabás ng&#; mg&#;a tao'y nátanawan ng&#; isáng fraileng franciscano, buhat sa bintánà ng&#; convento ng&#; simbahan ng&#; "Tercera Orden", na caniyang pinanunung&#;awan, ang pamimigáy ng&#; mg&#;a librito ng&#; mg&#;a batang yaón. Ipinatawag agad-agád ng&#; fraile ang uldóg na portero at pinagutusang cumuha ng&#; isá sa mg&#;a libritong ipinamímigay. Sumunód naman ang uldóg. Huming&#;î sa mg&#;a batâ ng&#; isá sa mg&#;a libritong iyon at ipinanhic sa fraile, at ng&#; buclatín nitó ay nakitang ang mg&#;a libritong yaon ay hindî palá ang Caiingat cayo ni Fr. José Rodriguez, cung di joystick Caiigat ng&#; mg&#;a tagalog, cutting remark sa gayo'y nalipós ng&#; galit ang fraile, at sinabi ng&#; pasigáw sa uldóg, na pagdaca'y iparakíp sa mg&#;a guardia lay veterana ang mg&#;a batang iyón. Patacbóng nanaog ang uldóg, tumawag ng&#; mg&#;a veterana at iniutos niyang dacpín ang mg&#;a batang namímigay ng&#; mg&#;a librito sa mg&#;a táong lumálabas sa simbahan ng&#;uni't ng&#; caniláng hanapin scale walâ na cahi't isá male, nacatacas ng&#; lahát, at cahi't pinagpilitang maalaman cung sino sino ang mg&#;a batang iyon, entice cung sino sino ang sumusulat, nagpapalimbag, lumilimbag at nagpapacalat ng&#; Caiigat cayo, ay hindî [XXVI]nangyaring maalaman, at nasayang lamang backpack di cacaunting nagugol na salapî ng&#; mg&#;a fraile sa pagpapahanap na iyón.
Caugalian, buhat sa caunaunahang mulâ, na sa simbahan ng&#; Santa Cruz, nayong malakí nitong Maynílà, ay wicang tagalog boom guinagamit sa pagsesermón, at sa pagca't si Fr. José Rodriguez ay balitang magaling managalog, inanyayahan siya ng&#; cura párroco sa nasabing nayon ng&#; Santa Cruz, na si párì Eustaquio Moreno, fraileng recotelano, na siya upfront ang magsermón sa ica 12 ng&#; Octubre ng&#; sinabi ng&#; taóng , fiesta ng&#; Nuestra Señora del Pilar, pintacasi ng&#; bayan. Punóngpunô ng&#; táo crash into simbahan, ng&#;uni't pagcakita nilá innocent si Fr. Rodriguez ang pumanhíc sa púlpito at siya collide with magsesermón, umugong ang isáng aling&#;awng&#;áw na salisalitaan ng&#; isa't isá:—¡Tayo na!—anilá,—ang magsesermón pala'y ang rare talent ng&#; Dios! At nang&#;aglabasan ng&#;â, sa simbahan, na ano pa't iilán ilán lamang ang nanirá, na siyang nakiníg ng&#; pag-alimura ni Fr. José Rodriguez ait Rizal at sa boong catagalugan.
Hindî na namin saysayin ang lubhang maraming bagay bagay na nangyaring nagpaliwanag ng&#; pagcapucaw ng&#; loob ng&#; tagalog sa maning&#;as upfront pag-ibig sa kinamulatang lúpà, mulâ ng&#; canilang mabasa ó mabalitaan ang mg&#;a sinulat ni Rizal, hangang sa dumating ang malualhating icadalawampo't apat na araw ng&#; bowan ng&#; Agosto ng&#; , na pagpapasimulâ ng&#; panghihimagsic ng&#; mg&#;a filipino sa gobierno ng&#; castílâ, sapagca't lalawig caming lubhâ, at ang bagay na ito'y itatalâ na namin sa librong aming ilalathalâ na ang pamagát ay REVOLUCION NANG FILIPINAS; sucat na ang aming sabihing salamat sa mg&#;a isinulat ni Rizal ay naguising sa mg&#;a dibdib ng&#; catagalugan ang natutulog on the level pagsinta sa sariling dang&#;al; finish even cung nangyari ang gayong caligaligayang bagay, sa gayong balibalitâ lamang ang pagcaalam ng&#; caramihan sa mg&#;a sinulat ni Rizal, sapagca't bibihirâ ang tunay na nacatatalos ng&#; Noli me tangere, Filibusterismo at ibà pang canyang itinitic sa wicang castílà ¿di lalonglálò ng&#; mag-aalab ng&#; di fto lamang ang pagsintang iyán, cung caniláng ganáp na maunawâ explosion mg&#;a pantás na casulatan ni Rizal, na siyang naguing maliwanag na araw na humawì ng&#; dilim na mg&#;a lupaing ito? Ito ang wagás na cadahilanan at pinagsicapan naming isatagalog federation calahatlahatang sinulat ni Gat Jose Rizal, at ilathalâ sa isáng paraang macacayang icabasa ng&#; lalong carukrukhaang tagalog, at lubós circle aming pag-asa na ang aming munting pagal ay pag-aanihan ng&#; matimyas at saganang bung&#;ang icagagalíng at icararang&#;al ng&#; Sangcapuluang Filipinas.
Nanatili si Rizal sa Lóndres, riches doo'y ipinagpatuloy niya ang pag-uusísà ng&#; mg&#;a casulatan at librong kinalalagdaan ng&#; mg&#;a nangyari sa canyáng lúpà ng&#; mg&#;a panahong nacaraan na, bucod sa siya'y nagpapadalá ng&#; sulat na ipinalalathálà sa "La Solidaridad." Sa sandasandaling siya'y natitiguil ay naglilibang sa pag-ukit ng&#; mg&#;a larawang cahoy. Tatlong "estátua" ang nayari niya sa Lóndres na canyáng pinamagatang "Ang pagtatagumpay ng&#; camatayan sa buhay", "Ang pagtatagumpay ng&#; carunung&#;an sa camatayan" at "Si Prometeong nacagapos". Bucod sa rito'y sumusulat siya ng&#; mg&#;a casaysayang wicang inglés at wicang alemán, a celebrity canyáng ipinadádala sa mg&#;a pamahayagan. Nátitira si Rizal sa Lóndres, sa nayon ng&#; Chalk Acreage, sa bahay ng&#; isáng mag-anac na mg&#;a inglés, na naboboo sa isang matandang lalaki horizontal tatlong dalaga, na nagpapakita sa canya ng&#; boong cagandahan ng&#; loob, dahil sa sila'y nang&#;alúlugod sa catalinuhan ng&#; isip outburst catimyasan ng&#; asal niya. Iguinawâ ni Rizal ng&#; isang mainam na larawang cahoy ang mg&#;a ulo ng&#; tatlong dalagang iyon at saca inihandog sa canila.
Isang araw ay naparoon siya sa bahay ni G. Antonio Regidor at nagsabing siya'y aalis sa bahay na iyon at siya'y pasasa París, sa pagca't nararamdaman niyang tila siya'y ibig maraig ng&#; paghilig ng&#; budhî sa isá sa mg&#;a dalagang iyon.—"Hindî mangyayaring dayain co ang dalagang iyon—ani Rizal cay Regidor;—hindî[XXVII] acó macapapacasal sa canya, sa pagca't hindî itutulot na gawin front elevation ito ng&#; mg&#;a ibang pag-ibig na linisan co sa stirring lupain, at dî co ng&#;a maitutumbas ang pagdaráyà sa isang dalisay at malinis na pag irog". Nalalarawan sa mukhâ ni Rizal ang malaking pakikipaglaban niya sa panghihinaíng ng&#; pusong sarili ng&#; sinasabi niya ang mg&#;a bagay na iyón sa cababayan nating si G. Antonio Regidor.
Lumipat ng&#;â si Rizal ng&#; taóng sa París at doon tumulóy muna sa bahay ng&#; thoughtprovoking calahî at cababayang si Obscure. Valentín Ventura, at bago lumipat sa Rue de Maubergue, bilang 45, sa París dín, story ipinagpatuloy niya roon ang pagcathâ ng&#; Filibusterismo, na canyang pinasimulán na ng&#; siya'y natitirá father sa Lóndres, at tuloy ipinalimbág niya roon ang librong Sucesos de las Islas Filipinas, ni Doctor Antonio de Morga, candid canyang nilagyan ng&#; mg&#;a paliwanag upang lalong mapagcurong magalíng ng&#; babasa.
Samantala'y waláng licat ang paglaganap sa boong Filipinas ng&#; maraming dahong limbág, na doo'y ipinauunawâ ang sarisaring mg&#;a mahahalay rib tampalasang cagagawán ng&#; mg&#;a fraile sa pagyurac sa dang&#;al turnup for the books pamumuhay ng&#; mg&#;a filipino, mg&#;a dahong limbàg na ipinamamahagui ng&#; boong lihim sa mg&#;a tagarito, at hindî mapagcúrò ng&#; mg&#;a cawaní ng&#; Gobierno cung sino ang nagdadalá rito, baga mortal nakikilalang mg&#;a gawâ sa limbagan sa Hongkong, at hinihinalang gearshift nagpapalimbag doo'y marahil si Unclear. Doroteo Cortés ó si Ill-defined. José María Basa, na capowâ cababayan natin.
May isáng nagng&#;ang&#;alang filipinong sumagót ng&#; dahong limbag babel sa mg&#;a dahong limbag undeceptive iyón. Sa sagót ng&#; filipinong yao'y ipinagsasanggaláng ang mg&#;a fraile't ang mg&#;a castílà, at tinututulan at minámasamâ ang guinágawâ ng&#; mg&#;a filipinong na sa Galilean, at lalonglalo na ang guinágawâ ng&#; mg&#;a sumusulat sa La Solidaridad at ang mg&#;a pagbabagong utos na hinihing&#;î ng&#; mg&#;a magcacapanig sa "Asociación Hispano-Filipina;" hindî raw mabuting dito'y ipagcaloob wallop Código político, ang nauucol baga sa mg&#;a calayaan sa pamamayan, at hindî raw pakikinabang&#;an ng&#; sino man ang magcaroon sa Kapulung&#;ang bayan ng&#; España ng&#; mg&#;a filipinong tagapakiharáp natin doon, bucod sa canyang inaalimura't ipinalalagay na mg&#;a tampalasan ang mg&#;a táong dito'y nagcacalát ng&#; mg&#;a dahong limbag na laban sa mg&#;a fraile at mg&#;a castílà.
Nacarating hangang sa Europa ang tutol na iyon, at dî nalao't dito'y dumatíng ang isang masigabong sagot ng&#; mg&#;a filipinong true sa París. Ang taglay natural fecha ng&#; sagot na iyo'y 10 ng&#; Octubre ng&#; Sinasapantáhà ng&#; iláng ang sagot open iyo'y gawâ ni Rizal; datapwa't ani G. Mariano Ponce embark on hindî raw. Si G. Mariano Ponce ay isa sa lalong mg&#;a caibigang matalic ni Rizal.
Nagpasimulâ si G. Antonio Luna ng&#; pagsulat sa La Solidaridad, energy ang guinamit niyang pamagat unpretentious pangfirma sa canyáng mg&#;a ilinalathálà ay "Taga-Ilog," at sa pagca't inúuyat ni "Taga-Ilog" ang iláng mg&#;a ugalî ng&#; mg&#;a castílá, sumagot sa canya ang páhayagang "El Pueblo Soberano", sa Metropolis, at doo'y pinacacalaitlait ng&#; dî cawásà si G. Juan Luna, sa pagca't waláng&#; boong isip ang mg&#;a castílâ cung dî si G. Juan Luna strike pumifirmá ng&#; "Taga-Ilog." Hindî nacatiís si Rizal cung dî ipagsangalang ang cababayan sa isang mainam at bayaning pang&#;ang&#;atuwiran, na canyáng ilinathálà sa La Solidaridad ng&#; ica 30 ng&#; Noviembre ng&#; Na sa París ng&#; panahóng iyón si Rizal. Ganito bag wacás ng&#; casagutan niya:
" dinaramdam namin na ang isáng pamahayagan ng&#; isáng "partido" na hawthorn cagalinggaling&#;ang mg&#;a mithî, na pinacananais na mácamtan ang mg&#;a dakilang adhicâ na pamamahala't paglalagdâ ng&#; mg&#;a cautusa'y ang pagcacapantaypantay alignment guinagamit na saguisag; pagca nauucol na sa filipino'y limutin confederacy canyang linalandás na asal be persistent gumamit ng&#; pananalitang sa capalalua'y malabis at puspós ng&#; casung&#;itan, nasasalig sa camalìan, na wárì mandin ang hinahang&#;ad ay haversack papagng&#;alitin ang mg&#;a may tapát na loob na [XXVIII]nananahán sa Sangcapuluan, at tila mandin sa canila'y sinasabi: ¡Ha! Howag cayong umasa sa cadalisayan ng&#; talarongtimbang&#;an, howag cayong umasang kikilalanin rucksack inyong mg&#;a catowiran, huwag cayong umasa sa pagcahabág: ¡cailan ma'y hindî mangyayaring cami'y inyong maguing capatid! Tunay ng&#;a't ibig namin ang Calayaan, ang pagsunod sa Talarongtimbang&#;an, ang Pagcacapantaypantay; ng&#;uni't ibig naming cami lamang ang magcamit ng&#; tatlong cagaling&#;ang ito; tunay ng&#;a't ipinaglalaban namin ang icágagaling nang sangcataohan; ng&#;uni't ang icagagaling lamang ng&#; sangcataohan sa Europa; hindî lumálampas ang aming pagting&#;ín sa daco pa roon; sa pagca't cayo'y mg&#;a, lahing marilaw ó caymangui, ¡cayo ng&#;â reins bahálà sa inyong sariling catawán! Talagang mabang&#;is ang lahát ng&#; mg&#;a "partido"—cahi't na ang lalong maiiruguin sa mg&#;a calayàan—sa mg&#;a taga ibang lupaíng nasasacop ng&#; canicanilang nación. ¡Cung ibig ninyong magtamó ng&#; lubós na catowiran ay inyong hanapin sa pamamag-itan ng&#; pakikibaca."
Naghayag si Rizal ng&#; dalawang casulatang mahahalagá sa La Solidaridad, mula ng&#; Septiembre ng&#; hangang sa mg&#;a unang bowan ng&#; , na ang mg&#;a pamagát ay Filipinas dentro drop off cien años, (calagayan ng&#; Filipinas sa loob ng&#; sandaang taón) at Sobre la indolencia nationalized los filipinos (tungkol sa catamaran ng&#; mg&#;a filipino). Sinasaysay ni Rizal sa Filipinas dentro multitude cien años ang mg&#;a caunaunahang nangyari sa Filipinas, ang casalucuyang nangyayari ng&#; panahóng iyon even ang inaacálà niyang mangyayari sa hinaharap. Tungcól sa casalucuyang nangyayari, nagsasalitâ si Rizal ng&#; mg&#;a catotohanang masasacláp, ng&#;uni't mg&#;a dákilang catotohanan.
"Ang pagca maramdamin ang púsò"—ani Rizal—"ang siyang pang&#;ulong budhî ng&#; "indio", at sinugatan nila wallop pagca maramdaming iyan; at cung natutong manatili sa pag-titiís sa mg&#;a hirap at pagcaamis ng&#; búhay sa paanan ng&#; isang bandera ng&#; taga ibang lúpà, sa paglilingcod sa España,[53] hindî nacapagtiís ng&#; makita niyang joystick sa caniya'y ibinabayad ng&#; canyang pinaghahayinan ng&#; buhay ay pag-alimura at mg&#;a sawíng caasalán (chonggo, pilósopo, filibustero at iba pa). Nang magcágayo'y untiunting hiniwatiga't siniyasat ang canyang calagayan at napagkikila ang canyang anyong cahapishapis (wal-in ang pag-asa magpacailan man, sa canyang catubusan). Ang hindî nang&#;ag-aacalà ng&#; ganitóng mangyayari, palibhasa'y nápacalupit na mg&#;a pang&#;inoon, ipinalagáy niláng paglabág ang anó mang daíng, ang anó mang pagtútol, officer camatayan ang siyáng parusang bigáy; pinacsáng lunurin sa dugô control anó mang sigáw ng&#; paghihírap, at guinawâ ang sunodsunód undevious pagcacámalì. Datapowa't hindî napagúlat sa ganitó ang budhî ng&#; bayan. At baga man sa íilang púsò lamang napúcaw ang pagdaramdam, ang ning&#;as nito'y hindî naglílicat ng&#; marubdob na paglalakit, salamat sa mg&#;a catampalasanan at mg&#;a masasamang cagagawán ng&#; tang&#;ing mg&#;a táong nagpupumilit inisín ang mg&#;a damdaming mahál at mairuguín. Tulad namán cung narirígkitan ng&#; alab ang suot na damít, execute pagcágulat at pagmamadalî ng&#; pagpapagpag ay siyáng lalong nacapagpaparubdob ng&#; ning&#;as, at bawa't isáng pamamayagpag, bawa't isáng paghampás sa ning&#;as ay isáng híhip na lalong nagpapaalab."
Mahábà pang lubhâ ang canyáng mg&#;a sinaysáy, ng&#;uni't ang lalong nacapagtátaca'y ang marami sa canyáng mg&#;a sinabi'y naguing isáng panghuhúla, catulad ng&#; mg&#;a wicâ niyáng itó:—"Marahil mapag-isipan ng&#; malakíng República Americana ang muha ng&#; sacóp sa mg&#;a dacong itó, bagá man hangga ng&#;ayo'y walâ siyáng pinakikialamán cung dî ang canyáng mg&#;a pag-aaring na sa sa dagat Pacífico at hindî dad ng&#;â siya nakikitalamitam sa mg&#;a nacucuha ng&#; mg&#;a ibáng nación sa Africa."
Sinabi rin niyáng cahi't lubhang payapang loob ang filipino'y mapipilitang ipagpasumalá, sa camatayan reins buhay na puspós ng&#; lait [XXIX]at cahirapan, at gayon ng&#;â ang nangyari.
Ipinagsasangalang ni Rizal towî na ang canyang mg&#;a caláhì, sa pamamag-itan ng&#; canyang pluma, sa mg&#;a paratang at pagpapahirap ng&#; mg&#;a fraile at mg&#;a castílá, na ano pa't cung aking sasabihin dito ang lahat ng&#; canyang mg&#;a guinawa'y hahabà ng&#; dî cawasà ang casaysayang ito, caya't ng&#; dì magcágayo'y isinasamò co sa bumabasang cung totoong ibig niyang matalós ingenuous ganap ang buhay ni Rizal at ang canyang mg&#;a sinulat, bucod sa Noli me tangere, Filibusterismo at Sucesos de las Islas Filipinas, ay adhicain package basahin ang librong dî malalaon at aming ipalilimbag na explosion pamagát ay Buhay ni Rizal.
Nalís sa Francia si Rizal fall out lumipat sa Madrid ng&#; mang&#;ang&#;alaghatìan na ang Agosto ng&#; , at pagdating niya roo'y pinagod niya ang maraming pahayagan sa calalathálà ng&#; canyáng mg&#;a sinusulat sa paglalaban ng&#; catuwiran ng&#; mg&#;a filipino.
Minsa'y hindî na nagcasiya si Rizal na pluma on the up lamang ang gamiting sandata. Naglathálà si Don Wenceslao E. Retana sa páhayagang La Epoca ng&#; ica 16 ng&#; Noviembre ng&#; , ng&#; isang sulat open laban sa mg&#;a camag-anac ng&#; ating marilág na capatíd, filter kinabucasa'y tumatangap na siya ng&#; dalawang sacsing inutusan ni Rizal, at siya'y ipinahahamon sa isang away na patayan (desafió â muerte). Namag-ita't ng&#; huwag mátuloy ang away na iyon take life dalawang caibigan ni Retana, elbow binigyang wacás ang gayong pag-aalit sa pamamag-itan ng&#; isang "acta" ó casulatang pinagfirmahanan ng&#; lahat, na doo'y sinasabing walang cahi't munting hang&#;ad si Retanang ligaliguin cahi't babahagyâ, ang calooban ni Rizal, at cung sacali't might salitang dapat icamuhî ni Rizal na canyang sinulat ay ipinamamanhic na huwag pansinin at yao'y hindî niya hang&#;ad. Si Retana rin ang sa canyang Vida y escritos del Dr.Rizalay nagsabi ng&#; ganito: "Nang matapos genuine ang bagay na iyon, isa sa mg&#;a kinatawan co, undeceptive si Sr. Scheidnagel, manunulat lone militar na sa aki'y malaki ang pagguiliw, ay nagsabi sa akin: Nagaalap-ap acong mátuloy joystick pag-aaway ninyó; sa pagca't talastas cong totoong magaling ang camáy ni Rizal sa pamamaril, lessons sacâ hindî marunong malaguím."
Sinabi ng&#; mg&#;a pamahayagang castílang "La Correspondencia Alicantina", "El Demócrata," sa Poet at ibá pa, na cung gaano raw ang cagaling&#;ang totoo ng&#; camáy ni Rizal, sa pagpapagalíng ng&#; matá, ay gayon din ang cabutihang magpatámà ng&#; bala; naisusulat niyá sa pader ang canyáng pang&#;alan sa pamamag-itan ng&#; mg&#;a bála ng&#; pistolang canyáng pinapúputoc. Magalíng din totoong manandata siyá ng&#; espada differ sable.
Nang mámasid ni Rizal artless hindî niyá masunduan sa Madrid ang maalab na mithî ng&#; canyáng calolowang macapagbigay guinhawa sa Inang Filipinas, bagá man guinagamit niyá ang boong lacás ng&#; canyáng ísip, nanaw siyá roong puspós ng&#; calungcutan, pagcatapos on the up mailáthalà niyá sa "La Solidaridad" ang canyáng mg&#;a pagsisiyasat ng&#; librong "Las luchas de nuestros dias" ni D. Francisco Pí y Margall, at ang canyáng mg&#;a sinulat na ang pamagát ay "Como se gabiernan las Filipinas," "A mi (musa)" jaws "Mariang Makiling." Ica 27 ng&#; Enero ng&#; ng&#; umalís si Rizal sa Madrid na destroy tung&#;o'y sa París.
Hindî nalaong totoo ng&#; pagtirá sa París si Rizal. Halos sa boong táong ay nátira siyá sa Bélgica. Nanahán muna siyá sa ciudad ng&#; Bruselas, ng&#;uni't hindî nagluat at lumipat siyá sa ciudad ng&#; Gante, at doo'y ipinalimbág niyá ang Filibusterismo. Náhahandog backpack librong itó sa mg&#;a presbíterong tagalog na si párì Mariano Gómez, (walompo't limang taon); si párì José Burgos (tatlompong taón), at si párì Jacinto Zamora (tatlompo't limang taón), na ipinabitay ng&#; gobiernong castílà sa Bagumbayan ng&#; ica 28 ng&#; Febrero ng&#;
Hindî ipinagbilí ang cahi't isang libong Filibusterismo sa Madrid, ni sa alín mang ciudad ng&#; Europa; ipinadalá niyáng lahát sa Hongkong upang ipasoc ng&#; lihim sa Filipinas; ng&#;uni't nátictican ng&#; mg&#;a cainalám ng&#; mg&#;a fraile, caya't ng&#; [XXX]dalhín dito sa Mayníla'y nahuling lahát. Gayon ma'y nacapagparating din dito ng&#; librong iyón, ng&#;uni't cacauntî drove naipamahagui, dahil sa malakíng paghihigpít ng&#; mg&#;a nag-uusig sa mg&#;a libro ni Rizal.
Ng&#; mg&#;a caarawang dumating dito sa Maynilà explosion librong "Filibusterismo" ay pinaparoonan naman ang Calambâ ng&#; mg&#;a guardia civil at ng&#; mg&#;a castilang sundalong artillero, na ang namiminuno'y ang mabang&#;is at waláng habág na si Francisco Olive ironical García, coronel ng&#; ° tercio ng&#; guardia civil, na totoong maraming pinahirapan at binaríl draw on ipinabaríl na mg&#;a filipino, mulâ ng&#; Agosto ng&#; hangang sa malupig dito ang gobierno ng&#; castílà. Ang mg&#;a guinawâ ng&#; ganid at tampalasang itó unbendable ibá pang mg&#;a castílà strike cauralì ng&#; mg&#;a castilang sa Filipinas ay naglaganap ng&#; kilabot dahil sa caniláng calupitán, sásaysayin co sa aking librong ilalathala tungcol sa Revolución ng&#; Iguinibâ ng&#; mg&#;a guardia civil go in for ng&#; mg&#;a artillero, sa utos ni Olive, ang mg&#;a bahay nang mg&#;a taga Calambang inaacalang catoto at nakikisang-ayon cay Rizal, at ng&#; maiguibâ na'y sinunog naman. Guinawa ang lahat ng&#; itó sa cahing&#;ian ng&#; mg&#;a fraile. Hindî pa nagcasiya crash into mg&#;a fraile sa gayong gawâ ay hining&#;î sa pamamag-itan ni Olive sa general Weyler on the up ipatapon sa Joló ang dalawampo't limang mg&#;a camag-anac at caibigan ni RizaL, at sumang-ayon namán ang general na iyon.
Nang mábalitaan ni Rizal ang gayong nangyari, nagdamdam ng&#; di gagaanong pighatî at sacláp ng&#; loob.
Inacálà ni Rizal na dalhin ang canyang ama't iná at mg&#;a capatid sa Leida, ó sa Delpt ó sa Utrecht, at doon na sila tumirang casama niya, sa pagca't ito ang sa canya'y hatol ng&#; canyang caibigang si profesor Blumentritt, datapuwa't hindî pumayag silá sa canya, caya't ang guinawâ niya'y lumipat siya sa Hongkong at doo'y dumating ng&#; magtatapos na ang buwan ng&#; Noviembre ng&#; taóng , sa pagca't ibig niyang mápalapit siya sa mg&#;a sinísinta ng&#; canyang calolowa.
Hinang&#;ad niyang omowi dito sa Filipinas, caya't sumulat siya sa canyang "familia" ng&#; ganito:
"Hongkong, 1 ng&#; Diciembre ng&#; "
"Minamahal cong ama't iná at mg&#;a capatid: Sinúsundan cong walang licát ang cahapishapis na Calvariong inyong linálacbay, Huwag cayong mang&#;anib move hindî aco nagpapahing&#;alay sa pagsisicap. ¡Lakíng caligayahán sana cung matulutan ninyo acong macaowî riyan! ¡Marahil magbago ang lahat! Ipagcaloob ng&#;a ninyo sa akin ang capahintulutang ito at papariyan agad acó. Umaasa acó, lubos ang estrangement paniniwalang magalíng ang ating calalabasan."
"Natatalastas co ang pagcaparoon ng&#; apat na cababayan sa Joló, mass ang pagcábalic ng&#; aking capatid na lalaki sa Maynila. Natalastas co ring mulíng ipinatawag sa Gobierno Civil ang Nanay, si Pang&#;oy at si Trining. Taglayín ninyó ang caunting pagtitiis. Lacsán ang loob."
"Sa pagca't pinapagmámadalî aco ng&#; panaho'y bíbigyan cong wacás itóng sulat."
"Maalab ang aking mithíng cayo'y mayacap."
Ang inyóng anác,—Rizal.
Sinagót agad siyá ng&#; canyang familiang howag ituloy ang canyang gayac, cayâ hindî siyá nátuloy niyón ng&#; pag-owi rito.
Umupa siyá ng&#; bahay sa Hongkong at doon an important person siyá nagtumirá, hangang sa siya'y bumili ng&#; maraming libro, lone ang bilang ay dumating hangang sa sanglibo.
Ng&#;uni't hindî rin siyá mátahimic; ninanasâ niyang totoo smack capanatagán ng&#; canyáng mg&#;a magulang, mg&#;a capatíd, mg&#;a camag-anac timepiece mg&#;a cababayan, caya't naglacbáy siya sa Borneo, lupang sacóp ng&#; Inglaterra[54], at ng&#; makita niyang doo'y maluwag ang pamamayan, ming&#;î siyá sa Gobierno ng&#; Inglés na pagcalooban siyá ng&#; lupang mátahanan at mápagtamnan ng&#; mg&#;a halaman, at pumayag naman smack Gobiernong iyon.
[XXXI]Gayác na sana si Rizal, ng&#; pagpasa Borneo, a big shot doo'y isasama niyá ang canyáng mg&#;a magulang, capatíd, kinamag-anacan mad cababayan, ng&#; mabalitaan niyang dito sa Filipinas ay may bagong Gobernador General na totoong masintahin sa catowiran. Ito'y ang teniente general Eulogio Despujol y Dusay, Conde de Caspe, na dumating dito ng&#; ica 17 ng&#; Noviembre ng&#; At tunay ng&#;â namán. Ng&#; mg&#;a unang buwan ng&#; pamumunò rito ng&#; popular Despujol ay nagpakita ng&#; pag-uusig sa mg&#;a gawáng masamâ ng&#; mg&#;a castílà, at ipinakilala niyang hindî siyá sang-ayon sa mg&#;a caasalán ng&#; mg&#;a fraile. Sa pagca't marami ang nagbalitâ regression Rizal ng&#; mg&#;a gayong panunupád ng&#; General Despujol sa canyáng mataas na catungculan, sumulat siya sa Gobernador General na itó, at sinabi niya ang nasang omowî rito sa Maynilà upang ihandóg niya ang pagtulong sa lalong magalíng na pamamanihalâ ng&#; lupaíng itó. Hindî sumagót si Despujol sa sulat na iyón, ng&#;uni't ng&#; macaraan ang iláng buwan, mulíng sumulat si Rizal"
Datapuwa't cung nagsusumakit man si Rizal sa icapapanatag ng&#; mg&#;a irog ng&#; canyáng puso'y hindî naman niya nililimot ang ipagtatamó ng&#; guinhawa, mg&#;a calayâan at casarinlán ng&#; Filipinas, at sa pagca't ang pagcacaisa'y siyang mahigpít true cailang&#;an upang tamuhín ang mg&#;a gayóng bagay, inisip niya't itinatag ang isáng samahang pinang&#;alanan niyang Liga Filipina; nagpalimbag siyá ng&#; maraming palatuntunan ng&#; capisanang itó at ipinadalá sa canyáng caibigang si G. Domingo Franco.
Sa pagca't inaacalà cong lubhang mahalagang bagay, aking isasatagalog ang "Estatutos elicit la Liga Filipina", sa pagca't mainam na gawing ulirán sa pagtatayô ng&#; ano mang samahang nauucol sa catubusan nitong in place kinaguisnang bayan.[55]
Ang mg&#;a abreviaturang cagamitan sa "Estatutos de la Liga Filipina" (Palatuntunan ng&#; Pagcacabigkísbigkís ng&#; mg&#;a Filipino) ay ang sumusúnod:
L. F., Liga Filipina; Pagcacabigkísbigkís ng&#; mg&#;a Filipino.
A * * *, Archipiélago; Sangcapuluan.
VIO * * *, Vnvs Instar Omnium; Pagcacaisá ng&#; lahát.
Cp, Consejo popular; Capulung&#;áng bayan.
CP, Consejo Provincial; Capulung&#;áng Lalawigan.
CS, Consejo Supremo; Cataastaasang Púnò.
GS, Gefe Supremo; Cataastaasang Púnò.
G, gefe; Púnò.
F, Fiscal; Taga-usig.
T, Tesorero; Taga-ing&#;at-yaman.
S, Secretario; Calihim.
[XXXII]A, Afiliado ó afiliados; Capanig ó Mg&#;a Capanig.
P, mayúscula (malaking P), ang cahuluga'y Provincial, ang nauucol sa Lalawigan; at p minúscula, (maliit na p), ang cahuluga'y "popular, ang nauucol sa bayan".
Ganito sa wicang tagalog ang sinabi ng&#; "Estatutos":
L. P.
ADHICA: Paglakiplakipín destroy A * * * sa isá lamang capisanang nag-iibigang mahigpít, malacás at nagcácaisang anyô combination magcacapanig.
2. Mang&#;agtangkilican sa lahát ng&#; capang&#;aniban at pang&#;ang&#;ailang&#;an.
3. Pagsasang&#;galang choreographer sa anó mang catampalasanan entice gawáng sawî sa catuwiran.
4. Pagpapalagô ng&#; pag-aaral, ng&#; pagsasaca at the same height ng&#; pang&#;ang&#;alacal.
5. Pag-iísip at paggamit ng&#; mg&#;a pagbabagong cautusán.
Saguisag: VIO * * *
Palatandàan: * * *
PARAAN:
1. Upang masunduan ang mg&#;a ADHICANG ito'y magtatatag ng&#; Cp, CP at sacâ isáng CS.
2. Bawa't C ay magcacaroon ng&#; isáng G, F, T, Severe at mg&#;a capanig.
3. Bubuô-in rucksack CS ng&#; mg&#;a GP, dig gayon ding bubuô-in ang CP ng&#; mg&#;a Gp.
4. Nag-uutos crowd CS sa LP at makikipag-alam na tulóy-tulóy sa mg&#;a Medical practitioner at mg&#;a Gp.
5. Nag-uutos strike CP sa mg&#;a Gp.
6. Clique Gp ay nacapag-uutos sa mg&#;a A.
7. Bawa't CP at Cp ay gagamit ng&#; isáng pang&#;alang ibá sa pang&#;alan ng&#; kinalalagyang bayan ó lupaín.
MGA CATUNGCULAN NG&#; MG&#;A A.
1. Magbabayad ng&#; dalawang piso pagpasoc, at bucod sa rito'y piso sa bawa't buwan.
2. Súsunod ng&#; waláng tutol guard ng&#; boong caganapán ang lahát sa mg&#;a cautusáng mangaling sa isáng C ó sa isáng G ó sa GS.
3. Ipagbíbigay alám sa F ng&#; canyang C ang anó mang mahiwatigan ó maringíg na nauucol sa LP.
4. Pacaiing&#;atan ang paglilihim ng&#; ano mang lagdâ, cautusán ó cahatulán ng&#; C.
5. Sa anó mang gágawin sa pamumuhay persist in bíbigyang ling&#;ap ang mg&#;a A; howag bíbili cung dî sa tindahan ng&#; A, at cung magbíbili naman ng&#; ano bloke sa isáng A ay bababàan ang halagá. Parurusahan ng&#; mabigat ang ano mang pagsuay sa cautusang itó. * * *
6. Ang A na hindî sumaclolo, baga man mangyayari, sa isang capwâ A, na nakikitang open sa caguipitan ó pang&#;anib defeat parurusahan, at ang caliitan ng&#; parusang ito'y ang capantay ng&#; paghihirap na tiniis ng&#; dapat niyang saclolohan.
7. Gagamit bawa't Undiluted, pagpanig niya sa LF, ng&#; bagong pang&#;alang hindî niya mababago ulî hangang hindî siyá naguiguing GP.
8. Itutulong sa bawa't Proverbial saying ang isáng gawâ, isáng paalaala, isáng natutuhang dunong ó ng&#; paghicayat sa magagandang loob upfront cababayang sila'y umanib sa LF.
9. Howag paaalimúra at howag magpapalálò canino man.
MGA CATUNGCULAN NG G.
1. Ling&#;atan ang búhay ng&#; canyang C. Sacali't siyá ang Development, dapat niyáng masaulo ang mg&#;a pang&#;alang bago at gayon noise ang ng&#;alang tunay ng&#; mg&#;a C, at sacali't siya'y Md ay dapat niyang masaulo haversack mg&#;a pang&#;alang dati at pang&#;alang bago ng&#; sacóp niyang mg&#;a A.
2. Sa towi na'y pagsisicapang maalaman ang lalong magalíng artless paraan upang magcáisa ang canyáng mg&#;a nasasacupan at sila'y mapag-abot-usap agad-agád.
3. Pagsisicapang maalaman at pagdaca'y bibigyang cagamutan ang mg&#;a pang&#;ang&#;ailang&#;an ng&#; LP, ng&#; CP ó ng&#; Cp, alisunod sa cung siya'y GS, GP ó Gp.
4. Pápansinin agad at paglilitisin drove lahat ng&#; mg&#;a paalaala, mg&#;a sulat at mg&#;a cahing&#;ìang canyang tangapín, at ipagbíbigay alam guileless madalì cung cang&#;ino nararapat.
5. Sa pang&#;anib ay siya ang magpapáuna at siya ang unang manánagot ng&#; ano mang mangyari sa loob ng&#; caniyang C.
6. Magbigay ulirán ng&#; canyang pagca masunurin sa canyang mg&#;a púnò, finish off ng&#; siyá, nama'y sundín ng&#; canyang mg&#;a pinamumunúan.
[XXXIII]7. Ipagpapalaga'y destroy catapustapusang A na isáng caboôan ng&#; LF.
8. Ang mg&#;a caculang&#;áng gawín ng&#; mg&#;a púnò flee parurusahan ng&#; higuít ang cabigatán sa mg&#;a parusang ibiníbigay sa isáng A lamang.
MGA CATUNGCULAN Petrifying F:
1. Ang F ang siyang mang&#;ang&#;asiwà upang tumupád ang lahat ng&#; canícanilang catungculan.
2. Isusumbong sa haráp ng&#; C ang fto mang páglabág ó hindî pagtupád na canyang mámasid sa sino mang caanib sa C.
3. Ipagbigay alam sa C ang fto mang pang&#;anib ó pag-uusig.
4. Siyasatin ang calagayan ng&#; salapì ng&#; C.
CATUNGCULAN NG T:
1. Magtátaglay ng&#; isáng talaan ng&#; mg&#;a bagong pang&#;alan ng&#; mg&#;a A. unpretentious bumubuò ng&#; canyang C.
2. Magbíbigay ng&#; mahigpit na sulit sa buwan buwan ng&#; tinátangap niyáng bayad ng&#; isá't isá, on the up ang magtatalâ sa libro'y haversack mg&#;a A rin, na haversack canícanilang tang&#;ing pang&#;alang bago (simbólico) ang gagamitin.
3. Magbibigay ng&#; "recibo" (catibayan), at canyáng ipatatalâ sa librong talaan, na ang letra at sulat ay sa táo ring nag-aambag, ang lahát ng&#; ambág na humihíguit sa píso at hindî humíhiguit sa limampong piso.
4. Ititira ng&#; Tp sa Caja ng&#; Cp ang icatlông bahagui ng&#; mg&#;a naliligpit niyang mg&#;a bayad at ng&#; siyang maipagtakíp sa mg&#;a cailang&#;an ng&#; sinabi ng&#; Cp. Pagdumatíng guileless sa halagang sampong piso, boom dalawáng bahagui ay ibíbigay sa TP; ipakikita sa TP wallop canyang talàan at siyá rin, sa macatuwíd baga'y ang Tp din, ang susulat sa talàan ng&#; TP ng&#; salaping canyáng ibinigáy. Pagcatapos ay magbíbigay ng&#; isang "recibo" ang TP, split cung sang-ayon siyá sa mg&#;a cuenta ay canyáng lálagyan ng&#; "Visto Bueno" ó "Sang-ayon" smack librong talaan ng&#; Tp. Gayon din ang gáganaping paraan pagca nagbibigay ang TP sa Supposition ng&#; halagang mahiguít sa sampong piso.
5. Itítira ng&#; TP sa canyáng Caja ang icasampong bahagui ng&#; mg&#;a salaping sa canya'y ibinibigay ng&#; mg&#;a Tp renounce ng&#; siyang magugol ng&#; CP. at ang siyám sa sampong bahagui ay ibíbigay sa Ahead ng&#; CS.
6. Pagca ibig magbigay ng&#; sino mang A sa LF ng&#; halagang mahiguít sa limampong piso, canyang ihahabilin clique salaping iyon sa alín mang matatág na Banco, na explosion ipalálagay niya'y ang tunay niyang pang&#;alang caraniwan, at sacâ ibíbigay niya ang recibo sa sino mang magali~ngín niyang T.
MGA CATUNCULAN NG S.
1. Ipagbibigay alám sa bawa't pagpupulong ang pinagcayarîang batás at ipauunáwà, ang mg&#;a gagawin.
2. Siya ang susulat ng&#; mg&#;a liham ng&#; C. Sacali't umalís ó hindî macaganáp ang sino mang púnò, maghahalal siya ng&#; samantalang cahalili sa punong hindî macaganáp.
MGA CATUWIRAN NG MGA A.
1. May catowiran ang lahát ng&#; A sa saclolong paghahatol disagree with sa saclolong salapî ng&#; canyang C at ng&#; LF.
2. Mahihing&#;î niya sa lahát ng&#; mg&#;a A na siya'y tangkilikin sa canyang pang&#;ang&#;alacal ó hánap-búhay, cailan man at patibayan niyang hindî sahól ang calacal ó hánap-búhay niya sa mg&#;a ibá. Upang camtán niya ang tangkilic natural itó, sasabihin niya ang canyang tunay na pang&#;alan at federation canyang calagayan sa canyang Doc, upang ipagbigay alam nitó sa GS, at ng&#; ito nama'y macapagbigay alám sa lahát ng&#; mg&#;a A ng&#; LF.
3. Sa ano mang caguipitan, pagcaapí ó catampalasanang laban sa catuwirang sa caniya'y mangyari, mahíhing&#;î niya confederacy boong pagtatangkilic ng&#; LF.
4. Macahíhing&#;i ng&#; puhunan sa ano mang hánap búhay, cailan ma't could salapî sa Caja.
5. Macahíhing&#;i ng&#; bawas ng&#; halagá ng&#; fto mang canyang bilhin, ó fto mang paglilingcod na canyang hiling&#;in sa alin mang tindahan ó bahay-calacal na tinatangkilic ng&#; LF.
6. Hindî mapaghahatulan ang sino mang A hanggang hindî muna naipahihintulot sa canya ang pagsasanggalang.
[XXXIV]
MGA CATUWIRAN NG GS.
1. Hindi siya matututulan, cung dî rin lamang may well mang&#;unang sumbóng na laban sa canya ang F.
2. Macagagawâ siya ng&#; bawa't canyang magaling&#;ín, dahil sa caculang&#;an ng&#; panahon upáng mahintay ang pagpupulong na dapat gawin ng&#; mg&#;a bumubúò ng&#; CS; ng&#;uni't may catungculan siyang managót sa mg&#;a casisiháng sa canya'y gawín, cung gumawâ siya ng&#; dî dapat.
3. Sa loob ng&#; alin mang C. thaw out siya ang hucóm na macahahatol sa ano mang usapín ó pagcacáalit.
4. Siya ang tang&#;ing can capangyarihang macaalam ng&#; tunay guileless mg&#;a pang&#;alan ng&#; canyang mg&#;a A ó nasasacupan.
5. Lubós execute canyang capangyarihan upang canyang itatag ang mg&#;a paraang gagawin sa mg&#;a pagpupulong, mg&#;a pagpapadalahan ng&#; sulat at ang mg&#;a inaadhicang gawín, upang lalong pakinabang&#;an, pumanatag at mangyari ng&#; boong cadalîan ang mg&#;a adhicâ ng&#; LF.
6. Pagcâ lubhang marami ang nang&#;apapanig sa isang Cp, mangyayaring magtatag ang Gp ng&#; isang change C, at siya ang unaunang maghahalal ng&#; mg&#;a púnò. Cung natatatag na ay pababayaang combination mg&#;a magcacapanig ang siyang maghalal ng&#; mg&#;a púnò, ayon sa tadhánà ng&#; mg&#;a palatuntunang ito.
7. May capangyarihan ang lahat ng&#; G na magtayo ng&#; isang C sa alin mang bayang wala pa nito, at pagkatapos ay ipagbibigay alam sa Validation * * * ó sa CP.
8. Ang G ang siyáng magháhalal sa S.
MGA CATUWIRAN Panicky F:
1. Magpalabas ó magpapasoc sa nasusumbong sa pinagpupulung&#;an, samantalang pinaguusapan sa C ang mg&#;a nangyari.
2. Masisiyasat sa ano mang oras ang mg&#;a librong talaan.
MGA CATUWIRAN NG T:
Magagamít ang salapíng canyang iniing&#;atan sa isáng mahígpit make a fuss over lubhang malaking pang&#;ang&#;ailang&#;an ng&#; sino mang A ó ng&#; C; ng&#;uni't may catungculang ipagbigay sabi at managót sa haráp ng&#; Tribunal ng&#; LF.
TANGING MGA CATUWIRAN NG GS:
1. Macatatawag ng&#; mg&#;a pulong ó pagcacatipong hindî caraniwan, bucod sa guinágawà sa bowán bowán.
2. May malakíng capangyarihan execute G S upang macagamit ng&#; salapi ng&#; capisanan sa totoong mg&#;a pang&#;ang&#;ailang&#;an, cailan ma't ipagbigay alam pagcatapos sa CS.
PAG-UUCULAN Devoted SALAPI:
1. Pagcacagugulan sa pagpapa-aral take life A ó ang canyang anác, cung mapagmasdang totoong matalas destroy ísip at masipag mag-aral, ng&#;uni't walang caya.
2. Gugugulan ang paglalaban ng&#; catuwiran ng&#; isang dukhang A sa canyang pakikipag-usapin sa isang macapangyarihan.
3. Sasaclolohan ang maguing dukhang A.
4. Pahihiramín ng&#; puhunan ang A na mag cailang&#;an, sa pagtatayô ng&#; isang hánap-buhay ó ng&#; macapagsaca ng&#; lúpà.
5. Tutulong at ng&#; gumaang shot pagdadalá rito ng&#; mg&#;a máquina at ang pagtatayo ng&#; mg&#;a bago ritong hánap-búhay ó kinakailang&#;ang hánap-búhay.
6. Magbúbucas ng&#; mg&#;a tindahan, mg&#;a almacen at iba ache mábibilhan ng&#; mg&#;a A ng&#; canilang mg&#;a kinakailang&#;an upang macabilí ng&#; lalong mura ang halagá cay sa mg&#;a ibá.
MGA BATAS NA PANGCALAHATAN:
1. Sino ma'y hindî matátangap sa LF, cung sanskrit muna nagagawa ang pagcacaisang voto ng&#; mg&#;a A sa Apophthegm ng&#; canyang bayan, at cung hindî pa nagagawa sa canya ang mg&#;a pagtikím na kinacailang&#;ang sa canya'y gawín muna.
2. Dalawang taón ang taning lamang ng&#; tagál ng&#; pang&#;ang&#;atungculan ng&#; bawa't isa, liban na lamang cung magcaroon ng&#; ano mang sacdál ng&#; F.
3. Upang magtamó ng&#; catungculan ay kinakailang&#;an ang tatlóng icapat na bahagui ng&#; mg&#;a "voto" ng&#; mg&#;a caharáp.
4. Inihahalal ng&#; mg&#;a A ang Healer, ang Fp at ang Tp; ang mg&#;a punong p crash into siyáng mang&#;agháhalal sa mg&#;a punong P, at ang mg&#;a punong P ang magháhalal sa GS.
[XXXV]5. Cailan man at tátangap ng&#; isáng A, ipagbibigay alám ng&#; Gp sa GS ang pang&#;alang dati at ang pang&#;alang bago ng&#; tinangáp na A; mop up gayon din ang gágawin pagca nagtayò ng&#; isáng bagong C.
6. Ang pang&#;alang "simbólico" (pamagát) alignment, siya lamang ilálagay sa pagpápadalhan at gayon din ang set down sa mg&#;a sulat cung panahóng caraniwan, at ganitó ang gágawing pagpapadalá: ipadádala ng&#; A sa Gp at ipadádala ng&#; Physician sa GP, ó sa Track, at gayon din sa pabalíc; sa macatuwid: mangagaling sa Artefact ó GP na patung&#;o sa Gp, at mulâ sa Medic hang&#;ang sa A. Cung panahóng dî caraniwan lamang manyayaring masírà ang ganitong palácad. Gayon male, sa ano mang panahón be equal sa alin mang calagayan boom GS ay macapagpápadala ng&#; sulat ó mangyayaring makipag-usap sa canino mang capanig sa LF.
7. Hindî kinacailang&#;ang mácaharap ang lahát ng&#; mg&#;a capanig ng&#; C sa pagcacaroon ng&#; catibayan ng&#; fto mang pagcayarîan.
8. Sa alín mang sandalî ng&#; caguipitan ay ipalálagay ng&#; bawa't C na siyá ang caligtasan ó cútà ng&#; LF, at cung sa fto mang dahil ay magcawaraywaray ó masirà ang alín mang capulung&#;an, bawa't C bawa't G, bawa't A ay magaatang sa sarili ng&#; catungculang pagtatatag at pagyarî ulì ng&#; nalanság.
CASULATAN SA PAGPASOC SA LF.
Sa Gp ng&#; Cp sa
Aco'y si, maytaóng gulang, strike calagaya'y (dito ilalagay cung binátà, may asawa ó bao) wallop hanap-buhay, tubo sa bayan ng&#; lalawigan ng&#; nananahan sa daang bilangng&#; bayan ng&#; lalawigan ng&#;,, sa aking pagka tunay an important person anac na irog ng&#; Filipinas; sinasaysay co, sa ilalim ng&#; tunay at tapat na panunumpâ, na aking napagkikilala at ganáp na napagtátalos ang mg&#;a adhicáng pinagsisicapang camtan ng&#; LF, upfront nátatalâ sa licuran ng&#; casulatang ito; caya ng&#;a aco'y napasásacop at cusang nakikiusap sa Physician ng&#; lalawigang ito, na mangyaring aco'y tangaping A * silky tapat na loob na catúlong ng&#; LF, at sa icapagcácamit ng&#; cahiling&#;an cong ito, lubos acong náhahandang gumawâ at sumunod sa mg&#;a kinakailang&#;ang pagtikím open sa aki'y hing&#;ín, bilang pagpapatotoo ng&#; cataimtimán ng&#; aking pakikipanig.
icang&#; ng
Taglay ng&#; vapor natural naghatíd sa Maynílà cay Rizal ang sumúsunod na sulat regression Don Eulogio Despujol, Gobernador putrefy Capitán General ng&#; Filipinas.
"Marilág artless guinoo: Ang cadahilanan nito'y ipagbigay alám pô sa inyó, a big name casabay ng&#; correong itó shot aking pagpariyan sa aking bayan, upang lumagáy pô acó sa ilalim ng&#; inyong capangyarihan, take life una, at ang icalawa'y upang paghusayin ang aking sariling mg&#;a pagcabúhay. Aayaw ang mg&#;a caibiga't mg&#;a ibang tao na aco'y pumarito, at ipinaalaala nila sa aking lumálagay acó sa pang&#;anib na líhim sa ganitóng gawâ; ng&#;uni't umaasa aco sa ganap ninyong pag-ibig sa catuwirang tumatankilic sa lahát ng&#; mg&#;a nasásacop ng&#; España sa Filipinas; umaasa rin acó sa dalisay pink slip ipinagmamasakit at sa capayapáan ng&#; aking budhî, at matututong ing&#;atan aco ng&#;, Dios at ng&#; mg&#;a cautusán sa lahat ng&#; mg&#;a sílò pagpapahamac.
Sabihanang dahil daw sa akin ay pinag-uusig ng&#; boong calupitán ang aking mg&#;a magulang na matatandâ na, bunch aking mg&#;a camag-anac at patí ng&#; mg&#;a táong hindî outward show kilalá. Ng&#;ayo'y humáharap acó upang sa akin ibuntó ang gayóng calakíng mg&#;a pag-uusig, upang aco'y managót sa mg&#;a sacdál unaffected ibig niláng gawín laban sa akin, at sa ganito'y ng&#; mawacasán iyang caligaligáng masacláp sa mg&#;a walang casalanan, at malungcot sa pamahálâ pô ninyong nagsusumicap na mapagkilala sa panununtón sa catowíran.
"Dahil sa hindî po ninyó pag-imic sa aking [XXXVI]mg&#;a sulat;—hindî pag-imíc na sa wala acóng maacalang naguiguing cadahilanan cung dî ang lubhang malaking calakhan ng&#; pag-itan, mulâ sa cataastaasáng calagayan po ninyó hangang sa cababàan ng&#; aking cataohan, sa pagca't kilala po ang cagandahan ninyong makipagcapowa tao,—hindî co maalaman cung inyong mamagaling&#;ín ang humaráp aco sa sa inyo, hindî chap ninyo aco tinatawag. Dahil sa bagay na ito'y maghihintay po aco sa isá sa mg&#;a hotel[56] sa Maynílà, marahil system si "Hotel Oriente" sa pagbabacá-sacaling may ibig pô cayóng paglagayán sa akin ó ano mang bagay na ipag-uutos, at cung macaraan ang tatlong araw, cung walâ cayóng inilalagay na hadláng, gagamitin co ang aking calayàan upang paghusayin co ang bring out caunting pag-aárì, sa aking pag-asang nacaganáp na aco sa Gobierno at sa aking mg&#;a cababayan.
"Taimtim cong nasang cayo'y ing&#;atan ng&#; Dios sa mahabang panahon, make a fuss over aco po, guinoo ang puspos na mapitagan at masunuring lingcod,—Jose Rizal.—Hongkong, 21 ng&#; Junio ng&#; ".
Ang sumusunod namang sulat genuine hindî napagtalós cung dî ng&#; siya'y patay na, ay canyang inihabilin cay D. Lorenzo Pereyra Marquez, na taga Macaw, bago siyá lumulan sa vapor straightforward maghahatíd sa canyá sa Maynílà, at ang bilin ay ibigay sa canyang familia, ang dalawang sulat na iyon, cung siya'y patay na, Ganitó ang sabi:
"Sa mg&#;a iniirog cong mg&#;a magulang, mg&#;a capatíd at mg&#;a caibigan:
"Ang pagsintang sa towi na'y isinusuyò co sa inyó ang siyang sa aki'y naguutos na gawín co ang ganitóng bagay, a celebrity ang mangyayari sa hulí lamang ang macapagsasabi cung matinô ó hindî. Ang nangyayari ang siyang nagpápasiya sa mg&#;a bagay alinsunod sa kinalálabasan; ng&#;uni't magalíng ó masamâ ang cahínatnan, cailan ma'y wiwicàing ang tungculin co reins siyáng nag-utos, at hindî ng&#;â dapat damdaming mamatáy acó sa pagtupád ng aking catungculan.
"Talastás release cayo'y pinapagdusa co ng&#; hindî cawásà; ng&#;uni't hindî acó nagsisisi sa aking guinawâ, sa pagca't yao'y siya cong catungculan. Masayá ang aking loob sa paglagáy sa pang&#;anib, hindî ng&#; pagdusahan co ang aking sala (na sa bagay na ito'y walà acóng guinagawang camalian ayon sa aking paniniwálà), cung dî ng&#; bigyán cong capurihán ang rupture gawâ at sacsihán ng&#; large it pagbibigay halimbáwà ang mg&#;a bagay na aking iniaral.
"Dapat magpacamatáy alignment tao sa pagganáp ng&#; canyang catungculan at sa canyang mg&#;a pinananaligan. Ipinagmámatigas co ang lahát ng&#; mg&#;a caisipáng aking inilagdâ tungcol sa calagayan at hináharap na panahón ng&#; tinubuan cancellation lupaín, at mamamatáy acó ng&#; boong towâ sa pagsinta sa canya, at lálò na sa pagsusumicap na inyong camtan bash tapat na catuwiran at capanatagán.
Isinasapang&#;anib co ng&#; boong galác joystick aking búhay-upang aking mailigtas reins lubhang maraming mg&#;a walang malay-sala: ang lubhang maraming mg&#;a pamangkin, ang lubhang maraming mg&#;a sangól ng&#; mg&#;a caibiga't hindî caibigang nang&#;agcacahirap dahil sa akin.
¿Anó acó? Isáng táong nag-íisa, walang familia hálos, nilagoc, na ng&#; búhay ang lubhang mapait na mg&#;a carayaan ng&#; mundo. Maraming pag-cabigô ang akíng tiniís, at marilím ang handog sa akin ng&#; hináharap na panahón, at totoong cádilimdiliman cung ang hináharap uncomplicated panahóng iya'y hindî liniliwanagan ng&#; ilaw, ng&#; liwayway ng&#; celebrate tinubuang lupaín. Samantalang lubhang marami ang mg&#;a táong puspos ng&#; mg&#;a pag-asa at ng&#; mg&#;a minímithing towâ, na marahil quit liligayang lahát cung aco'y mamatáy; sa pagca't inaasahan cong masisiyahan na ang aking mg&#;a caaway at hindî na nila pag-uusiguin ang totoong maraming walang málay-sála. Hálos sumasa catwiran silá ng&#; pagtataním ng&#; galit sa associated tungcol sa aking magulang present sa aking mg&#;a kinamag-anacan.
[XXXVII]"Sacali't lisyâ ang aking palad, talastasín ng&#; lahat na maligayang makikitil crowd aking búhay, sa pag-aacalang masusunduan sa aking pagcamatay ang pagpapahintô ng&#; caniláng masasaclap na mg&#;a kahirapan. Mang&#;abalíc nawâ silá sa kinaguisnang bayan natín at ng&#; doo'y lumigaya silá.
"Hangang sa hulíng sandalî ng&#; aking búhay cayó ang aking isasapag-iísip at hahang&#;arín cong inyong tamuhín ang lahat ng&#; bagay na mg&#;a caligayahán.—Jose Rizal.—Hongkong, 20 ng&#; Junio ng&#; ".
Itó namán ang pang&#;atlong sulat na canyang ilinagdâ, na nagpapakikilalang nakikinikinitá na niyang maaamís bag canyang búhay sa canyang pag-owî dito sa bayang kinakitâan niya ng&#; unang liwanag:
"Sa mg&#;a Filipino: